Boerkini: ‘Hebben wij het recht niet onze Europese manier van leven te behouden?’

‘Er is een groot verschil tussen respect vragen voor een nieuwe private cultuur in Europa en het opeisen van een plaats in de publieke ruimte voor die cultuur’, schrijft Louis Ide (N-VA) naar aanleiding van de discussie over boerkini’s in Antwerpse zwembaden.

In iemand zijn hoofd kijken, kan ik niet. Ik kan enkel vaststellen of iemand al dan niet een hoofddeksel draagt. Ik kan dus niet weten om welke reden iemand een hoofddoek, laat staan een boerkini draagt. Doet zij dit uit vrije keuze? Omdat ze verplicht wordt? Of omdat deze persoon zich vierkant afzet tegen de waarden van de Verlichting? Aan de hoofddoek, boerka of boerkini alleen kan ik dit niet afleiden.

Wanneer een moslima-verpleegkundige een hoofddoek draagt die voldoet aan de hygiëne regels van het ziekenhuis, is er dan ook op het eerste zicht geen probleem. Als zij ook weigert om korte mouwen te dragen, wat verplicht is omwille van de handhygiëne, is er wel een probleem. Niet enkel omwille van de hygiëne maar ook omwille van het afzetten tegen onze maatschappelijke waarden, zoals de gelijkheid tussen man en vrouw. Vlaams parlementslid Nadia Sminate (N-VA) wees hier al op in De Zevende Dag.

Wanneer iemand een hoofddoek, boerka of een boerkini draagt uit verplichting of omdat ze zich afzet tegen onze waarden, dan heb ik daar een fundamenteel probleem mee.

De hoofddoek maar zeker de boerka is ondertussen een symbool geworden. De boerkini-discussie is hiervan een spin-off. Het is een symbool dat zich afzet tegen de waarden van de Verlichting, die hier als verworven worden beschouwd. Niet alleen hier in de Westerse wereld heeft het een symboolwaarde. Ook al lang voor de zogenaamde Arabische Lente waren Turkije en Tunesië min of meer seculiere staten.

Kemal Atatürk in Turkije en Habib Bourguiba in Tunesië voerden die in. Vrouwen werden verboden hoofddoeken te dragen, ze mochten studeren, ze konden politieagent worden, etc. De hoofddoek moest uit de publieke ruimte, in het belang van de vrouw.

Op andere vlakken waren beide leiders minder grote aanhangers van de Verlichting, maar wat betreft de ontwikkeling van de lekenstaat en vrouwenrechten hebben ze hun landen wel degelijk vooruit geholpen. Welnu, laten we die erfenis van Atatürk en Bourguiba eren.

Partijgenoten Hendrik Vuye en Veerle Wouters richten in een opiniestuk voor Knack.be hun pijlen op het Interfederaal Gelijkekansencentrum.

Ik vat het lapidair samen: de godsdienstvrijheid is niet absoluut, de gendergelijkheid wel. En gelijk hebben zij. Ondertussen is de discussie die uitbrak naar aanleiding van een krantenartikel afgerond, en heeft het Centrum voor Gelijke Kansen ook verdere tekst en uitleg gegeven. ‘Het Centrum heeft op geen enkel moment beweerd dat de vrijheid van godsdienst belangrijker is dan de gelijkheid tussen vrouwen en mannen.’ Maar dit is too little, too late.

Niet louter juridisch

Daarenboven vind ik dat dit niet enkel een juridische kwestie is. Ons politiek systeem berust op de aanvaarding van zowel de rechtstaat als van de democratie. Het eerste betekent de aanvaarding van ‘the rule of law‘ en van individuele grondrechten. Het tweede betekent de aanvaarding van de meerderheidsregel en van de democratische beslissingen. Beide systemen houden elkaar in evenwicht. De rechtstaat beschermt ons tegen de tirannie van de meerderheid. De democratie beschermt ons tegen een ‘gouvernement des juges‘.

Sinds het uitbreken van de vluchtelingencrisis lijkt het er op dat de democratie steeds meer buitenspel wordt gezet, omdat we ons blind staren op allerhande regelgeving.

De Europese samenleving is niet zomaar een collectief van wetten, het is evenzeer een verzameling van waarden. Waarden die het resultaat zijn van een lang historisch proces. Waarden die deel uitmaken van onze identiteit. Om mijn partijvoorzitter te parafraseren: hebben wij het recht niet om te zeggen dat wij niet willen dat deze waarden verdwijnen? Hebben wij het recht niet onze Europese manier van leven te behouden?

Het recht op zelfbeschikking van een volk is een even cruciaal onderdeel van het internationaal recht als de rechten van vluchtelingen. Vroeger stond die zelfbeschikking onder druk van agressieve staten en kolonialisme. Nu wordt ze uitgedaagd door globalisering en migratie. Maar dit verandert niets aan het recht van een volk om zijn eigen vorm van samenleving te bepalen. Er is daarom een groot verschil tussen respect vragen voor een nieuwe private cultuur in Europa en het opeisen van een plaats in de publieke ruimte voor die cultuur.

Want de waarden van de Verlichting garanderen de vrijheid. Wanneer deze onder druk komen te staan door een symbolenstrijd in de publieke ruimte, moeten we als samenleving optreden om haar te beschermen. Het lijkt paradoxaal maar deze beperking leidt juist tot het behoud van de vrijheid.