Terry Hayes’ eenzame terrorist wordt geheide bestseller

‘Ik ben Pelgrim’ van filmscenarist Terry Hayes, een potig thrillerdebuut van 735 bladzijden, lijkt goed op weg om een bestseller te worden, aldus thrillerspecialist Fred Braeckman.

Helemaal onbekend is Terry Hayes nu ook weer niet, zeker niet bij filmliefhebbers die nog de aftiteling lezen. De Britse, in Australië opgegroeide Hayes staat als scenarioschrijver of als producer op de credits van een dertigtal films. Tot de bekendste titels horen ‘Payback’, ‘From Hell’, ‘Mad Max 2’. Eerder was hij een tijd journalist en schreef voor een Australische krant als correspondent in de Verenigde Staten.

9/11

Pelgrim is een van de vele schuilnamen van een Amerikaans spion die werkte voor een bijzonder geheime afdeling van de CIA. Na een flinke mislukking werd de afdeling opgedoekt. Pelgrim gaat met pensioen en kiest een andere naam om te kunnen ‘overleven’. Hij vindt het veiliger compleet onbekend te blijven want hij heeft niet altijd vrienden gemaakt tijdens zijn carrière. Hij gaat in Parijs wonen. Onder alweer een ander pseudoniem schrijft hij een boek over de jongste stand van de forensische wetenschappen dat door specialisten als een naslagwerk wordt beschouwd. Zo komt een doorgewinterde FBI-man op zijn spoor. Hij heeft hulp nodig voor een gruwelijke moord op een vrouw in een New Yorks duister hotel. Een en ander staat in verband met de nasleep van 9/11.

Pokken

Al bij al is dit verhaal nog maar de aanzet tot de echte plot. In de islamwereld loopt iemand rond met ontzettende wraakplannen. Hij wordt De Saraceen genoemd. Toen hij nog een tiener was, werd zijn vader in Saoedi-Arabië onthoofd. De jongen was getuige van de wrede terechtstelling en besloot wraak te nemen. Niet alleen op de machthebbers ter plaatse, maar ook en vooral op de Verenigde Staten, een trouw aanhanger van het regime in Riyad. Met een fanatische wilskracht voert De Saraceen stapje voor stapje zijn plan uit: het dodelijke pokkenvirus verspreiden in de Verenigde Staten en misschien wel over de hele westerse wereld. Net als Pelgrim is hij een eenzaat, een koppige einzelgänger die niemand nodig heeft en dus geen sporen achterlaat. Of toch?

Adoptievader

Dat de twee elkaar zullen ontmoeten, ligt voor de hand. Terry Hayes geeft beide personages een sterk verleden. Pelgrim is een wees die geadopteerd werd door een steenrijk, kinderloos Amerikaans koppel. Hij had een schitterende band met zijn adoptievader, maar heeft het gevoel dat hij in zijn liefde voor hem tekort schoot. De op wraak beluste Saraceen verloor zijn vrouw toen een Israëlische raket ontplofte. Wat er met zijn kind gebeurde wordt pas tegen het einde van de thriller duidelijk. Hayes heeft oog voor zijn personages, vooral dan als het om de twee protagonisten gaat. Maar ‘Ik ben Pelgrim’ een psychologische thriller te noemen gaat te ver.

Smiley of Bourne?

Actie en uitgekiende locaties spelen de hoofdrol in deze – ik geef het graag toe – buitengewoon spannende spionageroman waarin Hayes niet lijkt te twijfelen aan de leidende rol van de Verenigde Staten in de strijd tegen het terrorisme. Maar Hayes is ook een intelligent schrijver. Zo kan je niet ontkennen dat hij ook begrip toont voor De Saraceen. Een beetje toch. Hayes schrijft vlot en onderhoudend, is een meester in het bedenken van plots en subplots en geeft de indruk heel wat onderzoek te hebben gedaan. Dat remt het verhaal niet, hoewel de spanningsboog niet altijd even strak blijft door al te veel details, duiken in het verleden en sprongen van locatie naar locatie. Hayes wenkt naar John le Carré, maar daar blijft het bij. Meer Jason Bourne dan George Smiley dus. Perfect voor een reeks als ’24’, maar dan wel intelligenter. Maar toch: een debuut dat succes verdient.

Terry Hayes, ‘Ik ben Pelgrim’, A.W. Bruna, 735 p., 19,95 euro, ISBN 978 90 229 9713 0

Fred Braeckman