Superman schoffeert Amerikaanse conservatieven

De Man van Staal overweegt in de meest recente uitgave van de oudste superheldenstrip om afstand te doen van de Amerikaanse nationaliteit.

Superman doet de uitspraak nadat hij net terug is komen vliegen uit Teheran. Daar steunde hij met een geweldloze actie de Groene Beweging die zich tegen het regime van Ahmadinejad heeft gekeerd. Zonder resultaat echter. Er komt geen democratische inspraak. Superman veroorzaakte zelfs een internationale rel en Ahmadinejad beschuldigt hem ervan in opdracht van de Amerikaanse regering te handelen.

Het maakt Superman metaalmoe. “Ik wil de Verenigde Naties informeren dat ik afstand doe van het Amerikaans burgerschap. Ik ben het moe dat al mijn acties gereduceerd worden tot instrumenten van het Amerikaanse buitenlands beleid,” vertelt hij in het feestnummer 900 van de reeks Action Comics, een uitgave van DC Comics. En dat nadat hij sinds 1938 symbool stond voor “waarheid, gerechtigheid en de American way”.

Niets aan de hand, denken alle fans van Suske en Wiske, Jommeke en Kiekeboe, wiens belevenissen net als die van Superman behoorlijk poltiek correct zijn. Maar dat is buiten conservatief Amerika gerekend, dat de scenarist van het betreffende Supermannummer, David Goyer, en uitgeverij DC Comics met vurige opiniestukken aan de schandpaal nagelt. “Als Superman niet gelooft in Amerika, dan gelooft hij in niets,” klinkt het bij Jonathan Last van The Weekly Standard.

Op internetfora krijgt de discussie over Superman nóg absurdere trekjes. “Is hij überhaupt wel ooit een echte Amerikaan geweest?” luidt het daar. “Hij groeide dan wel op in Kansas, maar werd wel geboren op de planeet Krypton.” En dus hoort hij tot hij zijn geboortebewijs laat zien thuis in het kamp waarin ook president Obama recent nog zat. Althans toch volgens Donald Trump en de Birthers of, in het geval van Superman, de Earthers.

Het is natuurlijk niet zo dat Superman tot hij aan zijn Amerikaanse nationaliteit begon te twijfelen het gezicht van conservatief Amerika was. Literatuur- en cultuurwetenschappers van voornamelijk linkse gezindte hebben sinds de jaren ’60 van vorige eeuw gegraven in de gelaagdheid van het Supermanepos en gezocht naar hoe de verschillende verhalen telkens een afspiegeling zijn van de tijdgeest waarin ze werden geschreven.

Volgens Umberto Eco, die de Laatste Zoon van Krypton in het essay ‘The Myth of Superman’ uit 1972 onder de scanner van de semiotiek plaatste, heeft Superman zo’n succes omdat het makkelijk is voor lezers om zich met hem te identificeren terwijl hij ook buitenaardse, niet-menselijke krachten bezit. Zo kan hij als Superman de industriële machinerie en de grootstad waartegen mensen machteloos staan de baas, maar is hij als Clark Kent een klungelige reporter die in de gunst van Lois Lane wil staan. Hij vertegenwoordigt wat de gemiddelde Amerikaan is en wat hij (soms) zou willen zijn.

Voor anderen symboliseert Superman als geboren Kryptoniaan dan weer het belang van de grote instroom van migranten voor de Amerikaanse cultuur, of is hij het gezicht van de Amerikaanse Droom. Dat laatste verklaart wellicht waarom er op het internet en in tijdschriften die doorgaans met politiek bezig zijn zoveel inkt vloeit over één regel dialoog van een stripfiguur.

Aan deze kant van de Atlantische oceaan laat er ongetwijfeld niemand zijn slaap voor. Maar mocht dat wel het geval zijn, dan zijn er deze geruststellende woorden: Superman is niet echt van plan om het Amerikaans burgerschap op te geven.

Jeroen Bert