Het nieuwe schooljaar staat voor de deur. Hoog tijd om die volgestouwde boekentas vanonder het stof te halen en de weg naar het klaslokaal terug te vinden. Dat zal bij de een al met meer enthousiasme gebeuren dan bij de ander. Want niet iedereen verwacht een warm weerzien met vrienden. Auteur van ‘Pestitude’, Ellen Somers, geeft tips aan zowel pesters als gepesten om het jaar positief te starten.
De start van het schooljaar gaat telkens weer gepaard met een zekere spanning. Met wie zal ik de schoolbanken delen? En wanneer is de volgende vakantie daar? Maar bij velen heerst vooral de angstvallige gedachte gepest te zullen worden. In 2013 bleek uit een rapport van de kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties UNICEF dat vier op de tien Belgische jongeren gepest worden.
Auteur van ‘Pestitude’, Ellen Somers, werd dan wel niet als tiener gepest, maar kreeg er later op het werk mee te maken. ‘Toen ik op zoek ging naar boeken over pesten, merkte ik dat er wel genoeg stof was over het hoe en wat, maar niets over een leven na pesterijen’, getuigt ze. Dus schreef Somers het boek gewoon zelf. ‘Pestitude reikt de middelen aan om met de juiste attitude tegenover pesterijen te staan. Ik vond dat die wereld ook een positieve noot kon gebruiken.’
Tien tips voor wie gepest wordt, zelf pest of graag wil helpen.
1. Zelfvertrouwen opkrikken
‘Het grote probleem bij pesten is dat eigenlijk beide partijen – zowel het slachtoffer als de pester – een te laag zelfbeeld hebben’, legt Somers uit. ‘Een vader kan op een ochtend ruzie maken met zijn kind. Als dat kind die situatie niet verwerkt heeft, kan hij of zij die negatieve gevoelens op school uitwerken op de eerste de beste medeleerling. Dat gebeurt in de vorm van verwijten over innerlijke of uiterlijke kenmerken, omdat de pester zich op dat moment zelf vaak minder waard voelt.’
‘Het loopt mis als het slachtoffer in de verwijten die bij de pesterijen geuit worden, gaat geloven’, meent Somers. ‘En het zijn net die mensen die weinig zelfvertrouwen hebben, die dat risico lopen. Dan is de cirkel rond. De pester heeft een makkelijk slachtoffer gevonden en het is waarschijnlijk dat de pesterijen zullen doorgaan.’
De boodschap is dus het zelfvertrouwen opkrikken. ‘Geloven in zichzelf kan helpen om de negatieve invloed van pesterijen los te laten’, aldus Somers. ‘Wie meer zelfvertrouwen heeft, heeft ook een andere visie, wat de mogelijkheid biedt boven de pesterijen te staan.’
2. Zich focussen op die mensen met wie het wél klikt
‘In het leven ontmoeten we mensen met wie het klikt en mensen met wie dat allesbehalve het geval is. Maar dat is oké’, zegt Somers. ‘Het is duidelijk dat er geen goede band bestaat met de pester en die hoeft er ook niet te komen. Wel moeten we ons focussen op die mensen in ons leven met wie het wél klikt.’
3. Zich openstellen voor wie helpen wil
‘Het is belangrijk om sterk in uw schoenen te staan. Het is voor wie gepest wordt niet vanzelfsprekend om eender wie zomaar te vertrouwen. Maar het is ook niet de bedoeling om iedereen buiten te sluiten. We moeten ons openstellen voor die mensen die het probleem proberen te begrijpen’, vindt Somers.
4. Het probleem uitspreken
‘Vaak verzwijgt het slachtoffer dat hij of zij gepest wordt, uit angst voor de reacties van zowel de omgeving als de pester. Toch moet het probleem worden uitgesproken. Enkel door de pesterijen te erkennen, kan er ook effectief aan gewerkt worden. Zo niet, sleept het probleem gewoon aan’, meent de auteur.
5. Het eigen gedrag begrijpen
In ‘Pestitude’ spreekt Somers de pesters ook persoonlijk aan. ‘Het is belangrijk dat zij begrijpen wat ze een ander aandoen en waarom ze zich zo gedragen. Vaak voorkomende oorzaken zijn onmacht, angst of woede. Het is evengoed een uitdaging voor pesters om die zaken bij zichzelf aan te pakken.’
6. Fouten leren erkennen
Een volgende stap voor de pester is fouten leren erkennen, zo vindt Somers. ‘Ook de pester moet zoals gezegd werken aan het zelfvertrouwen. Zo kan hij of zij uiteindelijk inzien dat pesterijen geen oplossing bieden voor de eigen problemen.’
7. Verontschuldigingen aanbieden
Als de pester dan inziet dat de aanpak fout was, kunnen uiteindelijk verontschuldigingen volgen. ‘Dat is een belangrijke stap in het verwerkingsproces voor beide partijen. Ze hoeven geen vrienden te worden, maar het sluit een hoofdstuk af waardoor ieder zijn eigen weg kan gaan’, verklaart de auteur.
8. Niet zelf in het verhaal willen stappen
‘Een fout die heel snel begaan wordt door ouders of leerkrachten in een pestsituatie, is dat zij zichzelf in de plaats van het slachtoffer proberen te stellen om hulp aan te bieden’, zegt Somers. ”Als het mij overkwam dan zou ik …’ werkt niet voor het slachtoffer. Op dat moment maakt namelijk niemand anders die situatie mee.’
9. Open vragen stellen
‘Empathie tonen en een luisterend oor bieden, zijn natuurlijk een must’, aldus Somers. ‘Maar het slachtoffer is meer gebaat bij open vragen waarbij hij of zij zijn hart kan luchten dan bij mogelijk advies.’
10. Zelf zoeken naar een oplossing
Uiteindelijk vindt Somers het belangrijk dat het slachtoffer zelf naar een oplossing zoekt. ‘Gesprekken over pesten mogen niet gestuurd worden door advies van wie eigenlijk geen slachtoffer van pesterijen is. Wel biedt erover praten een kans voor de gepeste om zelf een oplossing te ontdekken en er sterker uit te komen.’
Volgens Somers is ‘Pestitude’ een boek voor jong en oud, voor wie gepest wordt en voor wie pest. ‘Want voor iedereen geldt hetzelfde. We moeten positief denken, assertiever zijn en geloven in onszelf.’
Snel die boterham met choco achter de kiezen en met kin omhoog door de schoolpoort wandelen dus. Rest er enkel nog het probleem om die slepende lesuren door te komen zonder knikkebollend in slaap te vallen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier