Een boeiende biografie over Madame Vérité, alias de waarzegster Marie-Anne Lenormand, laat zien hoe allesbehalve verlicht de verlichte kringen ten tijde van Napoleon wel waren.
Het was een vreemd duo dat op 18 april 1821 door Brussel liep. Een stevige gendarme begeleidde een vrouw van net geen vijftig naar de rechtbank. Europa’s beroemdste waarzegster riskeerde ten minste een jaar celstraf.
Marie-Anne Lenormand heette de vrouw. Een Française uit Normandië die op haar zevende wees werd en in het benedictijnerklooster van Alençon werd geplaatst. Ze kreeg er een goede opleiding en ging toen ze nog geen twintig was naar Parijs. In het pension aan de Marais waar ze introk, leerde ze madame Gilbert kennen. Een wat oudere weduwe die ook waarzegster was en haar de kaarten leerde lezen. Overigens zou Marie-Anne al enige voorspellingen hebben gedaan toen ze nog in het klooster bij de nonnen in Alençon verbleef. Maar er deden nog wel meer eigenaardige en tegenstrijdige verhalen over haar de ronde.
Al even belangrijk was haar kennismaking in het pension met bakkersknecht Flammermont. Of dat zijn voor- of achternaam was, blijft een vraag. In elk geval besloten de drie samen te werken. Madame Gilbert las de kaarten, Flammermont deed de praktische zaken, Mademoiselle Lenormand lokte verkleed als exotische Indiaanse de klanten. Met verve en boeiend schetst antropologe Caroline Hanken het leven in de straten van Parijs in de woelige periode van rond de Revolutie. De mensen zochten zekerheid. Toekomstvoorspellers en waarzeggers hadden veel succes.
Eiwit
Weduwe Gilbert ging weer alleen werken, Flammermont bleef bij Mademoiselle en zorgde in grote mate voor de publiciteit, zelfs met annonces in kranten. Tot een verhouding kwam het nooit. Lenormand geraakte steeds meer bekend en opende een ‘bureau’. Jean-Paul Marat zou bij haar over de vloer zijn gekomen een paar dagen voor Charlotte Corday hem vermoordde. Robespierre, Danton, Mirabeau zouden aan de deur hebben geklopt… En ook Joséphine de Beauharnais consulteerde haar. Opgegroeid op het Caribische Martinique had ze wellicht wel vertrouwen in waarzeggers. Intussen was Mademoiselle Lenormand slim genoeg om zich niet tot kaartleggen en handlezen te beperken. Ze verraste haar steeds groeiende klantenbestand met technieken als padomantie en oomantie. Dat is respectievelijk het interpreteren van de schaduw van een kaarsvlam en het bestuderen van eiwit dat op water drijft. En er was nog veel meer, weet biografe Hanken: koffiedikkijken, oenomantie (waarzeggerij met offerwijn), rabdomantie (wichelroedelopen)….
Napoleon
Het legde Mademoiselle geen windeieren en ze ontving haar soms beroemde klanten in haar luxueus cabinet aan de Parijse Rue de Tournon waar ze een halve eeuw bleef wonen. Overigens kon ook het ‘gewone’ volk bij haar terecht. Moeders die wilden horen of hun zoon een oorlog zou overleven, een zakenman die wou weten of zijn compagnon betrouwbaar was. Met de gevangenis maakte Lenormand een paar keer kennis. Onder meer toen Napoleon besloot te scheiden van Joséphine zat ze in de cel, misschien wel omdat hij vermoedde dat de waarzegster via zijn vrouw te veel te weten was gekomen over de nakende scheiding. Naar verluidt had ze de latere keizer een keer ontmoet in 1801 toen hij nog Eerste Consul was. Ze geraakte gefascineerd door zijn persoonlijkheid.
Brussel
Dat ze in 1821 honderd dagen in een Belgische cel belandde zou te maken hebben gehad met de Nederlandse koning Willem I die ook over België regeerde en haar had geraadpleegd. Officieel werd ze beschuldigd van oplichterij en zou ze een jaar celstraf krijgen. Later werd dat een kleine geldboete onder de beschuldiging van ‘het zich ophouden met waarzeggen’. Maar Mademoiselle Lenormand, die ook heel wat boeken op haar naam had staan, wou helemaal vrijgesproken worden en zorgde zelf heel indrukwekkend voor haar verdediging. Ze legde uit dat ze haar klanten wou helpen en niet bedriegen met leugens over de toekomst. Ze beschouwde zichzelf als een ‘heler van de ziel’: ‘Bezie mij als bestrijder van het verdriet van de mens, ik handel met de beste bedoelingen.’ Een psychologe, zou je nu zeggen.
Terug in Parijs hervatte ze haar praktijk. Ze stierf helemaal verzwakt in 1843. Ze was 71. Zelf had ze voorspeld dat ze 108 zou worden. Ze ligt begraven op Père Lachaise met als enige vermelding op de lage steen: ‘Mademoiselle Lenormand’.
Caroline Hanken, ‘Madame Vérité – Een waarzegster in de kringen rond Napoleon’, Atlas/Contact/Augustus, 238p., 19,95 euro ISBN 978 90 450 2555 1
Pas verschenen is ook een nieuwe biografie van Joséphine de Beauharnais: Kate Williams, ‘Joséphine – Verlangen, ambitie, Napoleon’, Prometheus/Bert Bakker, 416 pagina’s, 29,95 euro ISBN 978 90 351 3619 9
Fred Braeckman
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier