Rilke zonder kruis

Op het bergkerkhof van het Zwitserse plaatsje Raron is het kruis op het graf van de dichter Rainer Maria Rilke verdwenen.

Op 2 januari 1927 werd de dichter Rainer Maria Rilke, 51 jaar, op het mooie bergkerkhof van het Zwitserse plaatsje Raron (Wallis) begraven, zoals hijzelf had gewenst. Rilke was op 29 december 1926 in het sanatorium van Valmont aan leukemie overleden. Hij had vreselijke pijnen doorstaan. Aan zijn vriendin Nanny Wunderly had hij op het eind (8 december 1926) geschreven: ‘Dag en nacht, dag en nacht:… de hel! men zal ze ondergaan hebben!… Het moeilijkste: af te danken, “de zieke” te worden. De zieke hond is nog altijd een hond. Maar wij, zijn wij vanaf een bepaalde graad van onzinnige pijn nog wel wij?’

Pas nu is het officieel: het kruis op Rilkes graf is verdwenen, waarschijnlijk ‘meegenomen’ door een van zijn bewonderaars. Het was een eenvoudig kruis, waarop alleen Rilkes initialen RMR stonden. Rilkes graf is natuurlijk een cultplaats waarnaar elk jaar duizenden ‘pelgrims’ komen afgezakt.

In de buurt van het graf gedijt een omzichtige vorm van commercie in de vorm van postkaarten, boeken en cd’s met het werk van de dichter die zowat het symbool van het ware dichterschap is geworden.

Het rare is dat het nieuws van de diefstal pas nu bekend is geworden, want het kruis is al maanden weg. Het verdween vorig jaar. Maar de autoriteiten deden daar het zwijgen over in de hoop dat de ‘dief’ het kruis uit eigen beweging terug zou brengen, wat niet is gebeurd. Omdat niemand geld voor de ‘buit’ heeft gevraagd, is men er nu helemaal van overtuigd dat het kruis voortaan tot de inboedel van een overspannen Rilke-aanbidder behoort. Ook de hypothese dat de diefstal het werk van een grappenmaker is, werd opgegeven. Uiteindelijk besloten de autoriteiten het nieuws van de ontvreemding toch maar publiek te maken.

Er werden nooit veiligheidsmaatregelen genomen om Rilkes graf te beveiligen. Maar zelfs mensen die gedichten lezen, kunnen op het verkeerde pad raken, aldus een commentator.

Op Rilkes grafsteen staan de versregels die de dichter zelf voor zijn epitaaf gekozen heeft. Het woord ‘Lidern’ slaat wellicht niet alleen op de oogleden, maar ook op de liederen die Rilke achterliet:

Rose, oh reiner Widerspruch, Lust, Niemandes Schlaf zu sein unter soviel Lidern. Roos, oh zuivere tegenspraak, het genot, niemands slaap te zijn onder zoveel oogleden.

Piet de Moor