‘Onbereikbare’ Saint Amour is voltreffer

Michiel Leen ging naar de openingsavond van Saint Amour en was – met uitzondering van David ‘Vitaya’ Vann en Floortje ‘sjuderans’ Zwigtman – onder de indruk.

Na de koele Italiaanse editie van vorig jaar, gaat Saint Amour er nog eens goed voor zitten. Editie 2012, de negentiende alweer, staat in het teken van “De Onbereikbare.” Een oerklassiek thema, gebracht volgens bekend recept, maar daarom niet minder hartverwarmend.

De première in de Antwerpse Bourlaschouwburg begint op een bloedserieuze noot. Connie Palmen leest voor uit “Logboek van een onbarmhartig jaar”, het werk dat ze schreef nadat ze haar man, de Nederlandse politicus Hans Van Mierlo, verloor aan kanker. Het is Palmens eerste optreden sinds die tragedie. In haar verhaal is de geliefde niet onbereikbaar omdat diens interesse nu eenmaal ergens anders ligt, of omdat de passie is bekoeld. Hier is de geliefde op de meest fundamentele wijze onbereikbaar, want eerst afgetakeld en vervolgens onherroepelijk gestorven. Bovendien heeft Palmen met Ischa Meijer al eerder een geliefde verloren, die hier als “die ander” een cameo maakt. Het is even slikken wanner Palmen besluit: “Rouw heeft heel wat gemeen met verliefdheid, alleen kent rouw geen verlossing.”

Er mag al eens gegrinnikt worden. Uit de vrieskou van Alaska komt David Vanns roman “Caribou Island.” Het romanfragment over de ongelukkige veearts – assistente Rhoda die haar liefdesverdriet probeert weg te eten, heeft echter een te groot Vitaya-gehalte om echt te beklijven. Hoe graag we ook met Rhoda zouden willen geloven dat liefdesproblemen enkel op te lossen vallen met een dessertje.

Benieuwd ook wat Peter Buwalda zal doen. Met zijn roman “Bonita Avenue” zorgde hij het afgelopen jaar immers voor literaire sensatie. Buwalda vergast zijn publiek op het relaas van de onfortuinlijke universiteitsrector Sigerius, die voor de keuze komt te staan tussen zijn echtgenote en zijn twintigjarige vriendinnetje. Liefde in tijden van mobiele telefonie, met de vuurwerkramp van Enschede op de loer: overspel brengt de gezondheid ernstige schade toe, lijkt het wel.

Een streepje muzikaal drama kan niet ontbreken op een avond vol onbereikbare geliefdes. Dez Mona mag Vanns voordracht doorkruisen met Radio-1-fähige nummers, speciaal voor de gelegenheid gecomponeerd. En noblesse oblige: als vanouds zijn er streepjes Italiaanse cinema tussen de voordrachten door. De beelden van een ravissante Monica Belluci brengen de smachtende tiener in elke toeschouwer naar boven.

Paaltjens
Wim Helsen mag gehakt maken van het bekende gedicht “Aan Rika” van de Nederlandse dichter Piet Paaltjens uit 1867. Helsen, immer de Vriend van de Poëzie, doet de omstaanders omstandig uit de doeken waarom Paaltjens, in het echte leven François Haverschmidt, ondanks de wrange humor van zijn gedichten uiteindelijk toch zelfmoord pleegde. Vooral het vers “wat zou heerlijker zijn dan samen met u verplet te worden door één trein” moet het ontgelden. “Zo’n treinramp, met overal doden, gewonden en afgerukte ledematen, vinden we dat romantisch, meneer Paaltjens?” Eenmaal Paaltjens als pervert en egomaniak weggezet, mag Helsen schitteren als hopeloze aanbidder van eighties-popiconen Mel & Kim.

Na de pauze leest Floortje Zwigtman voor uit haar roman “Spiegeljongen”, het relaas van een wanhopige liefde tussen twee mannen in het Engeland en Frankrijk van de 19e eeuw. De liefdesscène tussen de Brit Adrian en een Franse schandknaap wordt door Zwigtman vakkundig de nek omgewrongen door het afgrijselijke accent waarmee ze de lapjes Frans in de dialoog ten gehore brengt. Waar Franglais een zekere charme heeft, beneemt het sjuderans-Frans van Zwigtman je de appetijt.

Curryworst
P.F. Thomése heeft voor de gelegenheid ” J. Kessels, the novel” vanonder het stof gehaald. Een portie onvervalste vetzakkerij is des toehoorders deel, wanneer Thoméses ik-verteller vertelt over zijn onbereikbare geliefde, de even morsige als voluptueuze frituristendochter B.B. De toehoorder is allengs mijlenver verwijderd van het zonnige Italië uit de tussenfilmpjes of het semi-erudiete gepeins van Buwalda’s radeloze rector. In Thomése’s universum, waar een frikandel met twee sauzen en uitjes een ‘negerlul speciaal’ heet, wordt de puberale verteller door B.B.’s vader op passende wijze gestraft voor zijn geilheid – een scène die uit “Spetters” had kunnen komen, of uit “New Kids Turbo.” De curryworst als madeleinekoekje, faut le fare.

David Mitchell zet als laatste de puntjes op de i met een scène uit zijn historische roman “De onverhoorde gebeden van Jacob De Zoet.” Mitchell kruipt in de huid van de onfortuinlijke Nederlandse missionaris die ‘en stoemelings’ verliefd wordt op de gereserveerde juffrouw Aibagawa. Een verliefdheid die de radeloze De Zoet sublimeert door zich te goed te doen aan het fruit dat hij van haar krijgt.- de zwaarbeladen symboliek kunt u zelf wel ontrafelen. In het pluche van een comfortabele schouwburg word je vanzelf wat ontvankelijker voor dergelijke dingen. En zo wordt deze Saint-Amour, met zijn oerklassieke thema, er eentje om in te lijsten. Mitchell maakt slechts enkele dagen deel uit van het gezelschap, dus snel zijn is de boodschap.

Michiel Leen