Nieuwe rechtbankthriller van John Grisham over de bankencrisis in 2008

‘Dilemma’ heet de nieuwe John Grisham maar Fred Braeckman las ook een knap Amerikaans debuut dat krimi mixt met sciencefiction en een ijskoude Franse thriller met de Pyreneeën als decor.

Gesofistikeerd proza moet je bij John Grisham niet verwachten. Maar al een kwarteeuw bewijst hij een goed verteller te zijn. Iemand die het zijn lezers niet moeilijk maakt en partij kiest voor de zwakken. Zijn naam is al jaren synoniem van de legal thriller, een subgenre even oud als de misdaadroman. Grisham blies het nieuw leven in. ‘Dilemma’ is een pure Grisham. Hij is actueel, benadert de werkelijkheid, klaagt aan. We zijn in 2008, het jaar dat Lehman Brothers failliet gaat. Juriste Samantha Kofer is 29, werkt hard in een belangrijk New Yorks advocatenkantoor en hoopt als ze 35 is twee miljoen dollar te verdienen. Maar de kredietcrisis verplicht haar te verhuizen naar Brady, een mijnstadje van een paar duizend inwoners in Virginia. Ze gaat er werken in een pro-Deokantoor. Met de belofte dat ze na een jaar misschien kan terugkeren naar New York. Het armoedige stadje wordt gedomineerd door Big Coal, een groot bedrijf dat aan strip mining doet. Slecht voor de gezondheid van de bewoners, slecht voor het milieu en bovenal dodelijk. Intussen blijkt dat een mijnbouwbedrijf al jaren giftige chemische stoffen gebruikt waardoor het water van een nabij dorpje is vervuild en de inwoners vaak kanker krijgen. De zaak komt voor de rechtbank en Samantha staat voor een dilemma: gaat ze terug naar New York of zal ze haar juridisch talent gebruiken om de inwoners van Brady verder te helpen.

Populaire genres als sciencefiction en krimi mengen is moeilijk. Dat komt voor een stuk omdat de misdaadroman toch een zeker gehalte van waarachtigheid vraagt. En dat in sciencefiction, om het nu eens ongenuanceerd te zeggen, alles mogelijk is. ‘Spademan’, het debuut van Adam Sternbergh – redacteur van New York Times Magazine – bewijst dat een dergelijke genremix toch kan slagen. Min of meer, want het thrillergedeelte van ‘Spademan’ is sterker dan de sciencefiction kant. Tussen haakjes: het is wellicht geen toeval dat de naam Spade doet denken aan Sam Spade, de legendarische privédetective van Dashiell Hammett in ‘The Maltese Falcon’. Spademan is bij Sternbergh een gewezen vuilnisman die, nadat een bom Times Square heeft vernietigd en zijn vrouw doodde, hitman werd. Je belt hem, zegt wie je dood wilt hebben en hij doet wat hem gevraagd wordt. Kinderen vermoordt hij niet. De cynische moordenaar kent ethische grenzen en wreekt zich op de megarijken die uit de stad kunnen ontsnappen zonder die fysiek te verlaten. Waarmee we in de sciencefiction en een soort verslavende, virtuele realiteit belanden. Sternberghs debuut is gewelddadig en pikzwart. Hij schrijft staccato, in hoofdstukken die meestal maar een paar bladzijden lang zijn.

‘Een kille rilling’ is de eerste thriller van Bernard Minier die in het Nederlands vertaald werd. De gewezen Franse douanebeambte heeft intussen drie titels op zijn naam staan en is in een tiental talen vertaald. Politieman van dienst in Miniers boeken is Gustav Mahlerfan en commandant Servaz uit Toulouse. Hij wordt geconfronteerd met een vreemde ‘moord’ in de omgeving van een waterkrachtcentrale, tweeduizend meter hoog in de Pyreneeën. Het gaat om een afschuwelijk verminkt raspaard dat tot de exclusieve stoeterij van industrieel Lombard hoort. Hoe is het dier daar gekomen? Waarom is het gedood? Wat tegen zijn zin begint Servaz het onderzoek en voelt meteen dat hij onder zware druk staat. Onbegrijpelijk is dat op het lichaam van het dier het DNA wordt gevonden van een seriemoordenaar die in een zwaar beveiligde psychiatrische instelling, ook hoog in de bergen, opgesloten zit. Als even later aan een brug van een bergdorp het lijk van een verminkte apotheker hangt, zijn er ook verwijzingen naar de opgesloten seriemoordenaar. ‘Een kille rilling’ doet soms aan een angstwekkende Stephen King denken. De plot zit stevig in elkaar, de personages zijn uitstekend getekend. En Minier maakt opvallend goed gebruik van het schitterend decor dat de Franse Pyreneeën bieden.

Fred Braeckman