VRT-journalist Ruth Joos en de Nederlandse schrijver, televisie- en theatermaker Wilfried de Jong presenteren het boekenprogramma Brommer op zee. Te zien op Canvas en NPO2.
De programmatitel ontlenen jullie aan J.M.A. Biesheuvels gelijknamige kortverhaal over een matroos die ’s nachts een brommer op zee spot. Vanwaar die keuze?
Ruth Joos: We zochten een titel zonder het woord ‘boek’. Wilfried is gek op die kortverhalen. Het is een mooi eerbetoon aan Biesheuvel. En die woorden dragen gekte in zich.
Wilfried de Jong: Het is een fijne titel van een rustig, energiek programma vol zin in boeken, ontstaan uit een verlangen van Ruth en mij. Wij hebben elkaar leren kennen dankzij Kraakland, een radioprogramma van Ruth uit 2015. Ik draaide er een avond plaatjes, was te wild maar mocht dat zijn. Heerlijk! Toen bij VPRO dit programma-idee groeide, was ik blij dat zij de copresentator zou worden. Als ze zich weer eens verliest in te veel ernst, ben ik er om te kuchen. (Joos lacht)
In de trailer verschanst u zich in een oergezellige bib. Waar is dat?
Wilfried de Jong: Dat is de bibliotheek annex het antiquariaat van Dick Zandbergen in Maarssen. In een loods – op een landbouwterrein, tussen de koeien – stouwde hij 150.000 tweedehandsboeken in smalle, torenhoge houten rekken. Je loopt door een boekendoolhof.
Ruth Joos: De plek doet denken aan de bibliotheek van Umberto Eco. Op YouTube staat een filmpje waarin Eco langs de rekken wandelt. Trefzeker vindt hij elk boek. Boeken zijn daar alles wat ertoe doet. Ons decor is geen bib maar heeft wél die warme sfeer.
De Jong: Denk aan een huiskamer waarin iedereen zich behaaglijk voelt.
En wie komt daar zoal over de vloer?
Joos: Door de pandemie focussen we nu op Nederlandstalige gasten. Tijdens de eerste aflevering praten we met Josse De Pauw over In open veld.
De Jong: Daarin pakt hij zijn leven bij de lurven. Dus willen wij hém bij de lurven pakken.
De andere gast is de jonge Sofie Lakmaker. Zij schreef De geschiedenis van mijn seksualiteit. Een schaamteloos boek vol humor. Plezier en verdriet gaan hand in hand. Zij leidt deze maand onze leesclub, waarin ze met de kijkers haar boek bespreekt.
Onze gasten – geen idee wie we in latere afleveringen zullen spreken, we wachten af wat het leven brengt – schrijven boeken waar wij veel bij voelen. Ongeacht de recensies. Wij zoeken naar de kleine cadeaus die schrijvers in boeken achterlaten en praten daar met hen over.
Of u duikt in ‘het schrijfhok’.
De Jong: In die rubriek – gebaseerd op De typemachine, een rubriek die ik in 2001 voor NPO3 maakte – beantwoordt een schrijver tijdens de uitzending een tekst van me. Dat antwoord lees ik voor. ’t Is een ode aan het schrijven.
Wat gaan we na het programma…
De Jong: … in bad! Als kind in een groot gezin gingen wij ’s zondags na elkaar in een klein, vierkant granieten bad. Hoe later je baadde, hoe breder de bruine zeepkraag was. Ik ga na Ruth. (hilariteit)
Joos: Ik denk dat de vraag is wat de kijkers na het programma zullen doen, Wilfried.
De Jong: Ook in bad gaan! Mensen die van boeken houden, zijn verdomme geen viespeuken. En dan denken aan die ene zin of die ene blik die hen raakte. Hopelijk is dat het effect.
Wat mij raakt, is niet ‘een boek’ maar zijn paragrafen, woorden, zinnen waaraan ik me kan vastklampen. Zonder kunst lag ik al lang onder de zoden. En ik zou niet goed slapen. ’s Morgens word ik vaak wakker met de afdruk van de letters in spiegelschrift in mijn wang.
Lees jij in bed, Ruth?
Joos:(met pretogen) Ik lees in bad.
Brommer op zee van VPRO, vanaf 18 april elke week op Canvas (22.00 uur) en NPO2 (19.25 uur).
