Michael Wolff schreef een nieuw boek over Trump: ‘Zelfs leugenaars vertellen soms de waarheid’

Wie vertelt de waarheid over een wereld vol oplichters? De gecontesteerde journalist Michael Wolff zet zijn gevecht met Donald Trump voort in zijn nieuwe boek, Staat van beleg.

Anderhalf jaar geleden publiceerde de New Yorkse auteur Michael Wolff Vuur en woede, een ‘onthullend’ boek over Donald Trumps eerste jaar in het Witte Huis. De manier waarop hij met anonieme bronnen omsprong, kwam hem op internationale kritiek te staan. In het zopas verschenen vervolg, Staat van beleg – Trump onder vuur, schetst hij Trumps tweede jaar als president, en ook dít keer wordt het boek voorafgegaan door een heus schandaal. Wolff beweert dat in het bureau van speciaal aanklager Robert Mueller, die de banden tussen Trumps campagneteam en de Russische regering onderzocht, een ontwerp van een tenlastelegging tegen Trump werd opgemaakt. In het geschrift zouden de onderzoekers Trump beschuldigen van ‘belemmering van de rechtsgang’.

Steve Bannon is niet echt geïnteresseerd in politiek. Wel in het politieke spel, de karakters, de grote komedie.

Op de ‘onthulling’ is al veel kritiek gekomen. In zijn afsluitende rapport had Mueller immers geschreven dat hij een dergelijke tenlastelegging nooit in overweging had genomen. Na vragen van journalisten verklaarde het bureau van de speciale aanklager dat het document ‘zoals Wolff het beschrijft niet bestaat’.

Dus vroegen we het Michael Wolff maar zelf. ‘Ach ja, die zaak met de tenlastelegging’, zegt hij luchtig. Waarna hij rustig vertelt waarom het weleens zou kunnen dat hij een document bezit waarvan de speciale aanklager zegt dat het niet bestaat. ‘Nuances’, zegt Wolff. ‘Het gaat hier gewoon over verschillende nuances van de waarheid.’

Michael Wolff is een echte New Yorker. Hij heeft er voor Vanity Fair gewerkt, voor New York Magazine, voor de krant USA Today. Hij heeft een veelbesproken boek over mediamogol Rupert Murdoch geschreven. Macht, leugens, stijl, roddels en seks: het heeft Wolff altijd geïnteresseerd – en in de figuur Trump komt het allemaal samen.

Wolff zegt dat hij bezeten is van Trump. Voor zijn eerste boek over hem had hij vrijwel ongehinderd toegang tot het Witte Huis. Dat was niet meer het geval voor zijn tweede boek. ‘Niet erg’, aldus Wolff. Bijna al zijn contacten van toen werken vandaag niet meer in het Witte Huis, werken voor Trump heeft de meesten ‘gekrenkt en verward’. Maar daarmee zijn Wolffs bronnen niet opgedroogd. ‘Ze kunnen niet ophouden om over Trump te praten. Ze praten met elkaar, ze praten over elkaar, en… ze praten met mij.’ Daarbij komt nog dat hij in New York veel mensen kent die met Trump bevriend zijn. Als de president ’s avonds vanuit het Witte Huis telefoneert – wat hij kennelijk vaak doet – wordt vervolgens veel doorverteld. ‘”Moet je horen wat voor onzin hij vandaag weer heeft gezegd!” hoor je dan. Ze vinden hem een idioot, een vermakelijke idioot.’

Vrouwen vernederen

Michael Wolff beschouwt zichzelf als een journalist, maar hij is ook een societyschrijver. Hij verzamelt verhalen, geruchten, praatjes, en schetst daarmee een beeld van een wereld vol leugenaars en oplichters. Hoe schat hij de geloofwaardigheid van zijn bronnen in? ‘Ervaring speelt een belangrijke rol’, zegt hij. ‘Veel mensen vertrouw ik omdat hun verhalen in het verleden altijd juist zijn gebleken.’

Toch lijkt het niet ondenkbaar dat Wolff fabeltjes helpt verspreiden. Zo beweert hij gehoord te hebben dat Trump rondbazuint dat hij orale seks heeft gehad met de voormalige VN-ambassadrice Nikki Haley. Werkelijk? ‘Het is merkwaardig dat de president van de Verenigde Staten aan iedereen vertelt dat hij een affaire heeft’, countert Wolff. ‘Het feit dat hij dat aan iedereen vertelt, betekent niet dat het ook echt is gebeurd – Trump is zo’n type dat zijn hele leven lang met zijn viriliteit pronkt. In dit verhaal gaat het niet over seks met Nikki Haley. Het gaat erom dat het voor de president van de Verenigde Staten de normaalste zaak van de wereld is om vrouwen te vernederen.’

Mensen met een grote overtuiging zijn niet zo interessant als mensen die alleen geïnteresseerd zijn in de grote machtsstructuren.

De kernvraag, als het op Trump aankomt, is dan: hoe vertel je de waarheid over een wereld vol leugenaars? Wolff: ‘Ik heb een verhaal over een wereld vol bedriegers geschreven. En ik heb me daarbij voor het grootste deel gebaseerd op wat leugenaars en oplichters me hebben verteld. Dat is natuurlijk verwarrend. Dan moet je proberen om alles zo goed als het kan te analyseren en te demonteren. Want zelfs leugenaars en bedriegers vertellen soms de waarheid.’

Bannon als bron

De avond voor de publicatie van zijn boek staat Wolff met enkele vrienden in de woning van zijn uitgever, Stephen Rubin, aan Central Park. Ze heffen het glas. Rubin houdt een korte toespraak waarin de professionaliteit en de humor van Wolff worden geprezen. Een tv-reporter vraagt hem waarom iedereen met hem wil praten. Wolff wendt zijn blik naar de camera en zegt: ‘Omdat ik een aardige kerel ben.’

Er wordt luid gelachen. Je vraagt je af hoeveel van de hier aanwezige mensen hem verhalen over Trump hebben verteld. Er zijn verschillende mediamensen aanwezig, vooral de oude mannen van de machtige New Yorkse magazinewereld. Het is de wereld die Trump mee groot heeft gemaakt. Een paar internetondernemers van het eerste uur zijn opgedaagd, en ook de rechtse stercolumniste Ann Coulter is erbij. Lange tijd heeft ze Trump onvoorwaardelijk gesteund, maar omdat de president in haar ogen niet hard genoeg vecht voor de muur aan de grens met Mexico heeft ze vorig jaar met hem gebroken. Vandaag scheldt ze hem op televisie uit voor narcist en bedrieger. Wolff en Coulter zijn bevriend.

Een opmerkelijke afwezige is Steve Bannon, Trumps voormalige campagneleider en strateeg. Vanwege zijn kritische opmerkingen over Trump in Wolffs eerste boek verloor Bannon zijn baan in het Witte Huis. Toch is hij met Wolff blijven praten over Trump. Meer nog: hij is de hoofdgetuige in het tweede boek. Waarom was Bannon daartoe bereid? ‘Hij vecht voor zijn imago als groot strateeg en de man die Trump heeft gemaakt’, zegt Wolff. Ze zouden een haat-liefdeverhouding hebben: hij veracht hem en heeft hem nodig. ‘En waarschijnlijk vindt hij me ook een groot schrijver’, voegt Wolff eraan toe. Hij lacht niet.

Supercynicus

In Staat van beleg is Bannon de enige bron die bij naam wordt genoemd. Zijn commentaren op Trump nemen soms meerdere pagina’s in beslag – je zou je bijna afvragen wie het hoofdpersonage is, Bannon of Trump. ‘Om het voorzichtig uit te drukken: we hebben van onze gesprekken genoten’, zegt Wolff. ‘Niemand begrijpt Trump beter dan hij.’

Kritische journalisten noemden Bannon zeer sluw, zeer rechts en zeer gevaarlijk. Hij was voor hen de donkere strateeg – een beeld dat hem best beviel. Maar toen begonnen de Republikeinen steeds verder naar rechts op te schuiven. Bannon verloor zijn toegang tot het Witte Huis en de ondersteuning van rijke financiers. Zijn politieke voorspellingen zaten er steeds vaker naast. Uiteindelijk voorspelde Bannon een grote Europese nationalistische beweging, waarvoor hij zichzelf als directeur strategie presenteerde. Die beweging kwam er niet.

Wolff kan tot vandaag niet precies zeggen waar Bannon politiek in gelooft, zegt hij. ‘We hebben tijdens de twee jaar dat we met elkaar praten niet één keer over politiek gesproken. Misschien omdat mijn overtuiging niet de zijne is. Of omdat we op een bepaalde manier allebei niet écht geïnteresseerd zijn in politiek.’ Wat interesseert Bannon dan wel? ‘Het politieke spel, de karakters, de grote komedie. Linkse mensen denken dat zoiets van Steve een supercynicus maakt. Dat kan zijn. Maar vanuit het perspectief van de schrijver is zo’n bron heel nuttig. Mensen met een grote overtuiging zijn niet zo interessant als mensen die alleen geïnteresseerd zijn in de grote machtsstructuren.’