Tijdens een plechtige uitreiking in het Staatstheater Darmstadt kreeg Marcel Beyer op 5 november de Georg Büchnerprijs. De Duitse schrijver werd door de Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung gelauwerd voor de verkenning van taal in zijn literaire werk. In een gesprek ging Marcel Beyer in op het belang van de prijs en zijn verwantschap met Georg Büchner.
De Georg Büchnerprijs is de belangrijkste literatuurprijs van Duitsland en beloont de laureaat met 50.000 euro. Gerenommeerde auteurs als Günter Grass, Heinrich Böll en Elfriede Jelinek mochten de prijs in het verleden al in ontvangst nemen. Marcel Beyer is in de wolken: ‘Een overweldigende vreugde overviel me toen ik het vernam. Ik was erg verrast. Maar die erkenning toebedeeld krijgen is gewoonweg ongelofelijk leuk.’
In zijn teksten maakt Marcel Beyer de functie van taal tot één van zijn literaire thema’s. In Das Menschenfleisch (1991) verkent Beyer de bemiddelende rol van taal in de omzetting van liefde in jaloezie. De verhouding van woorden tot elkaar en de invloed van taal op alles wat er in een leven gebeurt, kenmerkt zijn gedichtenbundel Falsches Futter (1997) en zijn internationaal succesvolle roman Flughunde (1995). Ook in het werk van Georg Büchner is de multifunctionaliteit van taal een essentieel onderdeel.
Wat maakt de Georg Büchnerprijs voor jou zo speciaal?
MARCEL BEYER: Vele lievelingsauteurs van mij hebben hem gekregen en hebben daarop met hun rede op volledig verschillende manieren gereageerd. Wat mij bij Georg Büchner vooral aanspreekt is zijn intelligent gebruik van taal. Al toen Büchner absoluut nog geen belang had als schrijver heeft hij met slang en dialect gewerkt. Hij heeft aan een taal gewerkt waarvan de literaire waarde helemaal nog niet vanzelfsprekend was. Büchner had enorm goede oren en was daardoor in staat om verschillende taalvariëteiten en sociale milieus in zijn werk te introduceren.
In welke mate voel je je verwant aan Georg Büchner?
MARCEL BEYER: Wat me nauw aan het hart ligt is dat hij met zoveel andersoortige teksten gewerkt heeft. Zo bestudeerde Büchner de medische rapporten van de tragische delinquent Woyzeck en componeerde hij op die manier een literair meesterwerk. Hij liet zich dus door teksten inspireren die helemaal niet literair van oorsprong zijn. Vat krijgen op taal die niet tot de literaire wereld behoort, is ook iets dat mij bezighoudt tijdens het schrijven. Om die reden voel ik absoluut een zekere verwantschap met Büchner.
Welke invloed heeft de Georg Büchnerprijs op je werk en schrijverschap?
MARCEL BEYER: De tijd om te schrijven is in ieder geval erg karig geworden. De rede voor de prijsuitreiking in het Staatstheater van Darmstadt is de laatste tekst die ik in 2016 geschreven heb. Ik wil binnenkort mijn vorige poëticale lezing grondig herwerken, want ik ben bij de Frankfurter Poetikvorlesungen in 2017 opnieuw aanwezig. De betekenis van de Georg Büchnerprijs voor de status van mijn schrijverschap? Daarover mag ik vooral niet nadenken, dan kan ik nooit meer verder schrijven. Ik moet gewoon naarstig voortgaan met mijn werk.
Bjorn Gens
