Knack zomerthrillers (2): ‘Dag van de jakhals’ van Frederick Forsyth

Forsyth’s legendarische thrillerdebuut heeft niets aan frisheid ingeboet,ook al werd het veertig jaar geleden gepubliceerd

Weinig thrillerschrijvers hebben het genre zo beïnvloed als Frederick Forsyth. Onlangs kreeg hij de Diamond Dagger, zowat de meest prestigieuze prijs voor een compleet oeuvre. Forsyth, hij wordt in augustus 74, werd wereldberoemd met ‘Dag van de jakhals’, een roman die de toetssteen werd voor de moderne thriller. Zo zijn een paar misdaadromans van bijvoorbeeld Jef Geeraerts en Bob Mendes zeker schatplichtig aan de gewezen Britse RAF-vlieger en journalist. En ook al werd hij veertig jaar geleden gepubliceerd, Forsyth’s thrillerdebuut heeft niets aan frisheid ingeboet.

Of Forsyth met ‘Dag van de jakhals’ de vader van de ‘faction thriller’ mag worden genoemd, laat ik even in het midden. Maar hij verwerkte in elk geval als geen ander een mix van feiten en fictie tot een boeiend geheel. Je zou het docudrama kunnen noemen. Bovendien bewees hij magistraal dat een verhaal spannend kon blijven, ook als de lezer de afloop ervan vooraf kende. Kort de plot. In het begin van de jaren zestig huurt de OAS, een extreemrechtse en moorddadige terreurorganisatie gekant tegen de onafhankelijkheid van Algerije, een anonieme Brit in. Opdracht: de toenmalige Franse president Charles de Gaulle vermoorden. Iedereen wist intussen dat de legendarische politicus vreedzaam was gestorven in zijn woning in Colombey-les-Deux-Eglises.

Intrigerend was en is de manier waarop Forsyth erin slaagt de plannen van de professionele moordenaar minutieus uit de doeken te doen. Intussen vragen we ons als lezer af hoe de hele operatie toch nog zal mislukken. Forsyth introduceerde ons niet in de wereld van presidenten en ministers, wel in de vergaderzalen van hun luitenants en de superprofessionele technici en manipulatoren die achter de schermen werken. Net als in de andere thrillers van Forsyth vormen ze, aan welke kant ze ook staan, een hechte broederschap, een mannenwereld waarin nauwelijks plaats is voor vrouwen.

Forsyth lees je niet meteen voor een subtiele karaktertekening van de personages. Morele problemen hebben ze meestal niet. Spanning staat voorop, samen met een journalistieke aanpak vol degelijke research en (soms te) veel technische details. Zijn stijl is zakelijk met korte zinnen en weinig beelden. Die formule is hij in al zijn romans trouw gebleven. Ze heeft hem geen windeieren gelegd. Forsyth heeft altijd toegegeven dat hij om het geld schreef. En hij werd een van de rijkste misdaadschrijvers ooit. Ook al door de memorabele verfilming van ‘The Day of the Jackal’ door Fred Zinneman (1973) en de intussen vergeten remake ‘The Jackal'(1997) van Michael Caton-Jones.
Ook voor wat mythevorming wist Forsyth te zorgen. Zo werd in het midden van de jaren zeventig gezegd dat hij om de plot van ‘De honden van de oorlog’ hyperrealistisch te houden, zelf een klein legertje huurlingen mee zou hebben gefinancierd om het bewind in een Afrikaans staatje omver te werpen. Hij heeft het verhaal nooit met zoveel woorden ontkend.

De kwaliteit van zijn debuut heeft Forsyth niet meer kunnen overtreffen. Het is het probleem van veel auteurs die vroeg in hun carrière baanbrekend werk doen. Wat niet belet dat ‘Dag van de jakhals’ een fascinerende, moderne klassieker is en blijft.

Fred Braeckman