In 2007 won de vandaag overleden Doris Lessing nog de Nobelprijs Literatuur maar ze zal voor altijd onthouden blijven als feministisch boegbeeld van de 20e-eeuwse literatuur.
‘Het gouden boek’ – de Nederlandse vertaling van ‘The golden notebook’ (1962) – was verplichte lectuur voor elke anglist die wou meespreken over moderne Angelsaksische literatuur en dan vooral over de vrouwelijke stem in de schone letteren. In deze veelzijdige, vierdelige roman maakt Lessing in zekere zin de balans op van haar tot dan toe roerige leven met twee mislukte huwelijken. Ze zou nochtans de familienaam van haar tweede man Gottfried steeds als nom de plume blijven hanteren.
Communistische nestbevuilster
Lessing was een buitenbeentje in de naoorlogse Britse literatuur. Ze werd in 1919 geboren in Iran als dochter van een Britse officier en verkaste als vijfjarige naar Rhodesië, het huidige Zimbabwe, dat lange tijd een Britse kolonie is gebleven. Ze bleef er wonen tot ze in 1949 van haar tweede echtgenoot scheidde en met haar zoontje uit dat huwelijk naar Londen trok om er schrijfster te worden.Toen ze in 1950 debuteerde met ‘Het zingende gras’ waarin de neokoloniale onderdrukking in de Britse kolonie werd aangeklaagd, kreeg ze het stempel van communistische nestbevuilster mee maar eigenzinnig als ze was bleef Lessing ongestoord haar eigen gang gaan.
Feministische coryfee
In Engeland werd ze vooral opgemerkt met het vijfdelige ‘Children of violence’, waarvan het eerste deel in 1954 verscheen. In het Nederlands heette dit aanvangsdeel van de cyclus ironisch genoeg ‘Een goed huwelijk’. Ook deze keer gebruikt Lessing dus de stof van haar eigen leven om er aparte literatuur van te maken die in dit geval een stem gaf aan de manier waarop vrouwen in (huwelijks)relaties vaak het onderspit moeten delven. ‘Het gouden boek’ zette haar in de jaren 60 internationaal op de kaart als feministische coryfee van het kaliber van Virginia Woolf.
Onverwachte Nobelprijs
Vanaf de jaren 70 ging ze als schrijfster andere paden bewandelen tot zelfs science-fiction toe. Ze maakte ook heel wat opmerkelijke kortverhalen. Haar literaire faam deemsterde weg tot ze geheel onverwacht op 88-jarige leeftijd toch nog de Nobelprijs Literatuur kreeg. Haar werk verscheen in Nederlandse vertaling bij uitgeverij Prometheus.
Frank Hellemans
