De drie beste boeken over gezond eten volgens Meghan Bauwens

© GF
Jelle Dehaen
Jelle Dehaen Medewerker Knack, historicus, filosoof, auteur

‘Als mensen een koolhydraatarm dieet volgen en afvallen denken ze dat dat werkt’, zegt voedingsdeskundige Meghan Bauwens. ‘Maar meestal eten ze gewoon minder calorieën.’

Deze zomer laat Knack.be elke week een specialist zijn of haar favoriete boeken voorstellen. Deze week Meghan Bauwens over gezond eten. Meer boekentips op Knack.be/boekentips.

Meghan Bauwens is sinds 2014 praktijklector in de opleiding Voedings- en Dieetkunde aan de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen. Daar doceert ze vakken als gezondheidsvoorlichting en dietetic skills. Via LOGO Antwerpen geeft ze workshops rond gezonde voeding en daarnaast is ze diëtiste bij Well2DAY in Antwerpen.

‘Er verschijnen heel wat boeken over gezonde voeding’, stelt Bauwens vast. ‘Maar vaak verspreiden die foute informatie. Dat maakt het soms lastig voor diëtisten: als je tegen mensen zegt dat wat zij gelezen hebben niet klopt, leidt dat vaak tot wrevel. Er zijn boeken die beweren dat je zo weinig mogelijk koolhydraten moet eten. Als mensen dat vervolgens doen en afvallen, denken ze dat zo’n koolhydraatarm dieet werkt. Maar meestal hebben ze hun voedingspatroon zo aangepast dat ze minder calorieën eten. Daar verliezen ze gewicht door, en niet door het vermijden van koolhydraten.’

Sommige studies beweren dat matig alcoholgebruik het risico op hart- en vaatziekten doet dalen. Helaas halen zulke studies de media, want alcohol is kankerverwekkend.

Hoe kunnen we de goede boeken over voedsel van de slechte onderscheiden?

Meghan Bauwens: Dat is heel moeilijk voor een leek. Je kan wel kijken of een schrijver goede wetenschappelijke bronnen gebruikt, maar eigenlijk moet je al heel wat kennis hebben om dat te kunnen beoordelen.

Mocht ik geen voedingskunde gestudeerd hebben, zou ik het ook moeilijk hebben om door de bomen het bos te zien. Bovendien is het een jonge wetenschap waarin veel verandert: adviezen van enkele jaren geleden kunnen ondertussen achterhaald zijn. Ik hoop dat ik met mijn boekenkeuze het publiek op de goede weg kan helpen.

Uw eerste boek is Eet als een expert, dat geschreven is door verschillende Nederlandse diëtisten.

Bauwens: Dat is een boek van Imafoodie.nl. Die site is begonnen als een evidence-based platform over voeding. Ondertussen is ze uitgegroeid tot een collectief van voedingswetenschappers. Eet als een expert is wetenschappelijk onderbouwd en geeft de laatste, correcte informatie.

En dat is belangrijk, want door gezonde voeding kun je de kans op hart- en vaatziekten, beroertes, type twee diabetes en kanker sterk reduceren.

De preventie van obesitas begint in de baarmoeder.

In Eet als een expert wordt er gewaarschuwd voor studies die door de voedingsindustrie verspreid worden. Die krijgen vervolgens vaak media-aandacht. Laten journalisten zich te snel meeslepen?

Bauwens: Eén studie is onvoldoende, want je kan er altijd eentje vinden die jouw mening onderbouwt. Sommige studies beweren dat matig alcoholgebruik het risico op hart- en vaatziekten doet dalen. Maar zij bewijzen niet dat dat het gevolg van alcoholgebruik is, want in werkelijkheid is dat al bij matige inname kankerverwekkend. Helaas worden zulke studies vaak in de media overgenomen. Maar studies die wel oorzakelijke verbanden bewijzen, zijn vaak nogal saai en halen de krantenkoppen niet.

Je moet ook opletten voor etiketten. Zo hebben we sinds kort in de supermarkt de nutriscore. Die zet mensen aan om gezondere keuzes te maken, maar zegt lang niet alles. Zo krijgt magere yoghurt de nutriscore A. Volle yoghurt krijgt dan weer de score B, omdat die meer vet bevat. Maar recent onderzoek toont aan volle melkproducten beter verzadigen en daardoor krijg je minder snel honger.

In Eet als een expert wordt beklemtoond dat gezonde voeding ook lekker kan zijn.

Bauwens: Terecht. Diëtisten moeten niet enkel met het vingertje zwaaien, want alleen maar bepaalde voeding verbieden, leidt tot wrevel. Daarom zegt de voedingsdriehoek niet dat de ongezonde categorie verboden is, maar wel dat je er best zo weinig mogelijk van eet. Wie gezond eet, en wel eens koekje snoept, is niet slecht bezig.

De drie beste boeken over gezond eten volgens Meghan Bauwens
© GF

De voedingsdriehoek brengt ons bij uw volgende keuze. Opmerkelijk genoeg hebt u geen boek gekozen, maar de site Gezondleven.be.

Bauwens: De voedingsdriehoek is hét model voor Vlaanderen, maar helaas is er momenteel geen boek dat alle kennis daarover samenvat. Maar als je iets wil bijleren over gezonde voeding, kan je terecht op gezondleven.be/themas/voeding.

Iedereen kent de voedingsdriehoek. Maar wat zijn de belangrijkste krachtlijnen?

Bauwens: De basis is dat we voldoende water moeten drinken. We eten best zoveel mogelijk plantaardig voedsel, want het is bewezen dat groenten, volle granen en fruit een positief effect hebben op onze gezondheid. In de lichtgroene zone vinden we de dierlijke voedingsmiddelen die een gunstig effect hebben, zoals vis. Je vindt er ook de dierlijke producten waarvan het effect op de gezondheid nog onvoldoende bewezen is, zoals melkproducten. Tot slot vind je in deze zone voedingsmiddelen terug met een neutraal effect op de gezondheid, zoals kaas. In de oranje zone staan de producten die nefast zijn als we er veel van consumeren zoals boter, rood vlees en kokosolie.

Kokosolie? Volgens Pascale Naessens en enkele andere populaire figuren, is dat toch gezond?

Bauwens: Dat is een van die hypes waar ik het al over had. Maar je kan maar beter spaarzaam omspringen met kokosolie. Heel veel onderzoek is er nog niet naar gedaan, maar andere plantaardige oliën zijn beter voor de cholesterol. Bovendien bevat kokosolie veel verzadigde vetzuren, en die zijn minder gezond dan onverzadigde zuren.

Ten slotte heeft de voedingsdriehoek nog een rode bol: dat zijn de ultra bewerkte producten waar suiker, vet of zout aan zijn toegevoegd en die echt een ongunstig effect hebben.

Volgens Gezondleven.be moeten we ons niet te veel concentreren op het tellen van calorieën. Waarom niet?

Bauwens: Vroeger focusten we ons vooral op het effect van voedingsstoffen, zoals vitamine C. Nu kijken we meer naar het totale effect van voedingsmiddelen, het product waar de stoffen inzitten. Zo zijn noten bijzonder calorierijk. Op het eerste gezicht moet je dat dus niet eten. Maar noten hebben een goede vetzuursamenstelling en verlagen de kans op hart- en vaatziekten. Bovendien zijn we er langer door verzadigd, waardoor we minder snel een vettige of suikerrijke snack zullen eten.

Baby’s wiens moeder overgewicht heeft, lopen een groter risico op een vroeggeboorte of een hoog geboortegewicht.

Uw laatste boek komt weer van Iamfoodie.nl. Het is Eet als een expert – Zwanger!

Bauwens: Een boek over wat zwangere vrouwen best eten, lijkt enkel interessant voor een specifieke doelgroep. Maar de preventie van obesitas begint in de baarmoeder: het eetpatroon van zwangere vrouwen heeft immers een impact op de gezondheid van hun kind. Baby’s wiens moeder overgewicht heeft, lopen een groter risico op een vroeggeboorte of een hoog geboortegewicht. Steeds meer baby’s wegen vier kilogram bij de geboorte. Gezond is dat niet, want zij hebben later meer kans op overgewicht. Daarnaast lopen ze een groter risico op diabetes of hart- en vaatziekten.

Het gewicht van onze moeder bepaalt mee ons gewicht als volwassene. Staan we dan niet redelijk machteloos?

Bauwens: Factoren als genetica, de omgeving van het kind en zijn eetpatroon spelen een nog grotere rol. We staan dus zeker niet machteloos. Maar het is waar dat onze voedingsgewoonten ons gedrag vormen. En dat is moeilijk te veranderen, zeker als het jarenlang is ingeslepen. Maar ook al is het moeilijk, onmogelijk is het niet. Veel mensen hebben wel hulp van buitenaf nodig. Een diëtiste is daarvoor de aangewezen persoon.

Waarom is een diëtiste nodig als alle informatie online staat?

Bauwens: Een goede diëtiste doet meer dan gewoon uitleggen hoe je gezond moet eten. Alleen informatie krijgen is immers niet genoeg: iedereen weet dat roken ongezond is, en toch blijven mensen een sigaret opsteken. Een diëtiste moet mensen motiveren. Dat moet ze niet enkel doen wanneer ze afvallen, maar ook als ze hun gewicht stabiel moeten houden. Dat laatste is vaak net zo moeilijk als het eerste.

Wie toch drinkt tijdens de zwangerschap, loopt meer risico op een miskraam, een vroeggeboorte of een baby met een laag geboortegewicht.

Welke voedingstips hebt u voor zwangere vrouwen?

Bauwens: Gezond eten blijft de basis. Maar tijdens de zwangerschap is je afweersysteem verzwakt, waardoor je makkelijker allerlei infecties kan oplopen. Daarom moeten zwangere vrouwen rauw vlees, rauwe eieren, rauwe vis en kaas van rauwe melk vermijden. Ook rauwkost moet goed gespoeld worden.

Zwangere vrouwen moeten voldoende bewegen en niet te veel eten. Natuurlijk hebben ze een verhoogde energiebehoefte, maar ze hoeven zeker niet voor twee te eten, zoals vaak beweerd wordt.

Het is ook zeer belangrijk om niet te roken of te drinken. Dat lijkt evident, maar niet iedereen beseft dat zelfs één glaasje een slecht idee is.

Mensen, en voor zwangere vrouwen geldt dat nog meer, worden met tegenstrijdige voedingsadviezen om de oren geslagen. Is het niet normaal dat ze daar hun bekomst van hebben en een glas wijn drinken?

Bauwens: Alcohol is een giftige stof die door een baby nauwelijks kan afgebroken worden. Wie toch drinkt, loopt meer risico op een miskraam, een vroeggeboorte of een baby met een laag geboortegewicht.

Omdat er zoveel foute informatie circuleert, moet je je correct informeren. Dat kun je bij een diëtist, maar helaas blijft dat een hoge drempel voor veel zwangere vrouwen. Daarom beveel ik ook Eet als een expert – Zwanger! aan. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat er omwille van ethische bezwaren nog niet zoveel studies zijn uitgevoerd bij zwangere vrouwen. Maar het boek geeft het beste advies dat voorhanden is.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content