‘China is grootste dictatuur van de wereld’

De Chinese schrijver Liao Yiwu, die in ballingschap leeft in Berlijn, houdt zich niet aan publicatieverbod.

Liao Yiwu mocht van de autoriteiten in Peking China alleen verlaten als hij beloofde in het buitenland niet meer te zullen publiceren. In zijn nieuwe thuishaven Berlijn verklaarde de 53-jarige Chinese schrijver zich daaraan niet te zullen houden.

In mei jongstleden vroeg Liao Yiwu de Chinese autoriteiten de toelating om naar het buitenland te emigreren. Daarin wilden de machthebbers in Peking alleen toestemmen als Liao Yiwu, die de Chinese gevangenissen al enkele keren van binnen heeft gezien, beloofde dat hij in het buitenland geen letter meer zou publiceren.

Liao Yiwu stemde met die voorwaarden in. Het gevolg daarvan was dat de publicatie van zijn boek ‘Voor een lied en honderd liederen. Een getuigenbericht uit Chinese gevangenissen’, dat bij de Duitse uitgeverij Fischer in vertaling had moeten verschijnen, telkens weer naar een latere datum werd verschoven.

Een paar dagen geleden is Liao Yiwu in Berlijn gearriveerd, waar hij zich voorlopig wil vestigen. Meteen heeft hij op een persconferentie verklaard dat hij zich niet aan zijn ‘belofte’ zou houden. Waarschijnlijk mag Liao Yiwu nu voor straf China niet meer in. De Duitse versie van zijn gevangenisboek verschijnt volgende week.

Liao Yiwu vestigde zijn reputatie ook in Europa met zijn in 2002 in Taiwan verschenen documentaire boek ‘Interviews with People from the Bottom Rung of Society’, gesprekken met mensen van de onderste maatschappelijke sport.

Liao Yiwu werd in 1989 gearresteerd omdat hij het gedicht ‘Massacre’ had geschreven en verspreid. Daarin klaagde hij het bloedbad aan dat de autoriteiten in het zelfde jaar onder de protesterende studenten op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking hadden aangericht. Liao Yiwu verdween voor vier jaar in de cel wegens ‘verspreiding van contrarevolutionaire propaganda met buitenlandse hulp’. In zijn gevangenisboek beschrijft hij gedetailleerd hoe hij in de cel gefolterd en getreiterd werd. De toestand was er zo erg dat hij twee keer zelfmoord probeerde te plegen.

Na zijn vrijlating werd Liao Yiwu de hele tijd door Chinese agenten geschaduwd. De geheime politie kwam bij hem thuis geregeld langs om er manuscripten in beslag te nemen. Vanzelfsprekend kunnen de boeken van Liao Yiwu niet verschijnen in de Chinese Volksrepubliek. Zijn werken circuleren er via roofdrukken.

Liao Yiwu noemt zijn land ‘de grootste dictatuur van de wereld’. Hij is niet erg te spreken over de uitstekende relaties tussen Berlijn en Peking. China heeft tijdens het recente bezoek van Bondskanselier Angela Merkel aan China miljardenorders met de Bondsrepubliek afgesloten, zodat Duitsland economisch vooral dankzij China ‘boomt’.

Om Angela Merkel aan haar eigen lastige leven in de DDR te herinneren had Liao Yiwu in China een illegale kopie van ‘Das Leben der Anderen’ aan de Duitse ambassadeur geschonken toen die eens een bezoek bracht aan de dissidente schrijver. Liao Yiwu had de ambassadeur toen verzocht om de film, waarin de praktijken van de Oost-Duitse geheime diensten worden onthuld, aan Merkel te overhandigen. In China is ‘Das Leben der Anderen’ nog altijd een illegale cultfilm. Inmiddels is Liao Yiwu een stadsgenoot van Merkel.

Piet de Moor