Büchnerprijs voor Sibylle Lewitscharoff

Sibylle Lewitscharoff wordt in oktober gelauwerd met de Georg Büchnerprijs. Dat is de belangrijkste literaire onderscheiding in Duitsland en het Duitse taalgebied.

Sibylle Lewitscharoff (° 1954) is de dochter van een Bulgaarse vader en een Duitse moeder. In de roman ‘Apostoloff’ (2010), die haar meesterwerk wordt genoemd, schelden de ik-vertelster tijdens een autotocht door Bulgarije de hele tijd op Bulgarije, haar familie en haar vader, wiens as ze in het gezelschap van haar oudere zuster naar Bulgarije brengt. Bij die verbale uitbarsting moet je wel denken aan de woordenvloeden uit de romans van Thomas Bernhard, een auteur die Lewitscharoff naast Kafka, Nabokov, Walker Percy en Flann O’Brien zeer bewondert. ‘Apostoloff’ is in de eerste plaats een erg grappige en virtuoos geschreven roman.

Volstrekt onsentimenteel Sibylle Lewitscharoff werd in Stuttgart geboren. Ze studeerde godsdienstwetenschappen in Berlijn, de stad waarin ze zich na langere verblijven in Buenos Aires en Parijs vestigde. Haar moeilijke familienaam heeft ze tijdens een college over poëzie in Frankfurt in 2011 voor zichzelf ooit zo geduid: ‘Omdat het lezen van de levieten bij ons thuis een gebruikelijk gezegde was dat me al als kind fascineerde, zag ik me door mijn naam al vroeg genoodzaakt om zelf de levieten te lezen.’ Meteen heeft men een indruk van Lewitscharoffs toon, die volstrekt onsentimenteel is. Haar helden zijn door en door eigenzinnige figuren.

Lewitscharoff, die de reputatie heeft recht voor de raap te zijn, debuteerde in 1994 met ’36 Gerechte’, een miniboekje waarvan de titel alludeert op de joodse legende van de 36 rechtvaardigen. In 1998 verscheen ‘Pong’, de geschiedenis van een halve gare die de wereld wil veranderen en wiens absurde logica het perspectief van het verhaal bepaalt. Met ‘Der höfliche Harald’ (1999) voerde ze een avontuurlijk jongetje à la little Nemo op. Want Lewitscharoff plukt haar personages graag uit een mix van triviale literatuur en werken uit de literaire canon, die ze uitstekend kent. Iedereen is nog altijd opgetogen over haar prachtige essay ‘Der Dichter als Kind’ dat ze in 2009 schreef voor het Marbachse ‘Literaturmuseum der Moderne’. Daarin heeft ze het over het ‘preliteraire’ leven van schrijvers als Goethe, Schiller, Clemens Brentano, Gottfried Keller en Karl Philip Moritz. Twee jaar geleden publiceerde ze de roman ‘Blumenberg’, waartoe ze door het leven en werk van de Duitse filosoof Hans Blumenberg werd geïnspireerd.

Lewitscharoff gaat graag op een collage-achtige manier te werk.’36 Gerechte’ illustreerde ze overigens met uitgeknipte schaduwbeelden die in het Duits Scherenschnitte (silhouetten) heten. Ze is ook als beeldend kunstenares actief.

Opsteker voor Suhrkamp

De schrijfster is sedert 2005 lid van de Duitse PEN-club. Dit jaar nam ze het Grimm-professoraat aan de universiteit van Kassel waar. Sedert 2008 publiceert ze bij Suhrkamp. Ongetwijfeld is de onderscheiding van Lewitscharoff ook een opsteker voor de uitgeverij, die de laatste tijd door interne perikelen al te negatief in het nieuws heeft gestaan.

De Büchnerprijs wordt op 26 oktober in Darmstadt uitgereikt, acht dagen na de tweehonderdste verjaardag van de grote rebelse schrijver Georg Büchner, die land en literatuur revolutioneerde. Büchner schreef over Spinoza en het zenuwsysteem van de vissen, vertaalde drama’s van Victor Hugo, schreef de nog altijd actuele novelle ‘Lenz’ en het revolutionaire pamflet ‘Der Hessische Landbote’. Hij zette zijn stempel op het moderne Duitse toneel door zijn eigen formidabele theaterwerk met titels als ‘Dantons Tod’, ‘Woyzeck’ en ‘Leonce und Lena’. Georg Büchner overleed op zijn drieëntwintigste aan tyfus in Zürich.

Piet de Moor