In Engeland worden er per hoofd het meeste boeken uitgegeven volgens een internationale enquête. Maar hoe zou Vlaanderen scoren? Jef Maes, die het kenniscentrum van Boek.be leidt, geeft tekst en uitleg.
Het jaarverslag van de internationale uitgeversorganisatie IPA toont dat in 2013 China en de VS in absolute cijfers het grootste aantal boeken publiceerden. Maar het Verenigd Koninkrijk klopt de verzamelde tegenstand wat het aantal gepubliceerde boeken per hoofd betreft.
In China werden vorig jaar 444.000 boeken uitgegeven, een indrukwekkend cijfer, maar slechts goed voor de 25ste plaats op de lijst van het aantal gepubliceerde titels per hoofd van de bevolking (325 titels per miljoen inwoners). De nummer twee in absolute cijfers is de VS, waar in 2013 304.912 boeken werden gepubliceerd, wat overeenkomt met 959 titels per miljoen inwoners en wat plaats 12 op die lijst oplevert.
Vitaliteit of zelfmoord
Dan is de boekproductie in het Verenigd Koninkrijk van een andere orde. Met ‘maar’ 184.000 nieuwe titels en heruitgaven in 2013 (vijfde plaats in absolute cijfers) zijn de Britten met voorsprong het meest bedrijvig wat het aantal gepubliceerde boeken per hoofd betreft. Per miljoen Britten waren dat vorig jaar 2875 titels, duizend meer dan de nummers twee, Taiwan en Slovenië (allebei 1831).
Klinkt waanzinnig? Dat vindt een aantal geletterde Britten ook. Jonny Geller van het cultuurmanagementkantoor Curtis Brown twijfelt of hij dat cijfer moet lezen als een teken van culturele vitaliteit of van uitgeverszelfmoord. “Natuurlijk is het waanzin om zoveel boeken uit te geven wanneer je weet dat de gemiddelde persoon 1 à 5 boeken per jaar leest,” aldus Geller in de Guardian. Maar hij voegt er wat chargerend aan toe: “Zou je jaarlijks liever 184.000 nieuwe schoenmerken of zinloze luxegoederen hebben?”
Bij uitgeverij Canongate klinkt het ernstiger en introspectiever. Volgens uitgever Jamie Byng worden te veel boeken gepubliceerd, ook bij Canongate. “Dat heeft een negatieve invloed op hoe goed die boeken worden uitgegeven.”
Vlaanderen nummer twee?
Vlaanderen maar ook Nederland komen in de lijst van de International Publishers Association (IPA) niet voor. Het is gissen naar waarom dat het geval is. Volgens Jef Maes, hoofd van het kenniscentrum van Boek.be, zou dat te maken kunnen hebben met een moeilijke berekening voor het Nederlandse taalgebied. “Telt men voor Vlaanderen bijvoorbeeld alle titels mee die in het Nederlands worden uitgegeven, inclusief die van Nederlandse uitgeverijen? Of enkel de titels die door Vlaamse uitgeverijen worden uitgegeven?”
Een ruwe berekening op basis van de Vlaamse publicaties leert trouwens dat mocht Vlaanderen in de lijst met uitgegeven titels per hoofd van de I.P.A. hebben gestaan, het meteen goed was voor de tweede plek. In 2013 verschenen 12.259 Vlaamse boeken, 1886 per miljoen Vlamingen. Daaruit concluderen dat het Vlaamse boekenlandschap barst van de vitaliteit is volgens Jef Maes moeilijk. “Veel titels in het Nederlands zijn bijvoorbeeld vertalingen en geen eigen product.”
Aantal publicaties relatief
De betekenis van dit soort lijsten moet volgens Maes gerelativeerd worden. “De vergelijking tussen het Verenigd Koninkrijk, waar geschreven wordt voor een groot taalgebied en gepubliceerd wordt in grote oplage, en landen als Vlaanderen, waar titels maar een gemiddelde oplage tussen 1000 en 1500 exemplaren hebben, gaat niet echt op.”
Maes ziet meer nut in het bekijken van evoluties binnen een bepaalde boekenmarkt. “In Vlaanderen zie je dat er van 2012 naar 2013 een terugval is in het aantal publicaties. Vooral algemene boeken voor volwassenen zakken weg. In 2012 waren die nog goed voor een aandeel van 61 % van het totaal aantal nieuwe boeken, in 2013 was dat maar 48 % meer.”
(cijfers: Boek.be en het jaarrapport van de International Publishers Association)
Jeroen Bert
