Van de 20-jarige Hugo Claus tot Stijn Streuvels en Maurice Maeterlinck, de enige Belgische Nobelprijswinnaar Literatuur ooit: zij leunden ook vaak erg dicht à la Tuymans op het werk van anderen.
Schilders penseelden wel vaker hun werk met foto’s in de aanslag, zoals de nu geïncrimineerde Luc Tuymans deed, en allicht nog doet. Om nog maar te zwijgen van schrijvers die eeuwenlang het voorbeeld van hun kunstbroeders naar hartenlust plagieerden tot op onze dagen.
De Franse 20e-eeuwse auteur Jean Giraudoux zag er eerlijk gezegd geen graten in: “Het plagiaat is de basis van alle literatuur, behalve wat de eerste geschriften betreft, en die zijn trouwens onbekend.” Ook zijn Oostenrijkse spitbroeder Alfred Polgar vond het allemaal best kunnen: “Plagiaat is wellicht de meest oprechte vorm van verering.”
Een overzicht van 5 bekende gevallen van al dan niet aangetoond plagiaat
1.Hugo Claus: ‘De metsiers’
Het is een publiek geheim dat de piepjonge Hugo Claus zijn eerste roman ‘De metsiers’ schreef op vraag van een uitgever die hem opdroeg iets ‘Amerikaanserigs’ te maken. Zo gezegd, zo gedaan. Claus aapte in 3 weken tijd de klassier ‘The sound and the fury’ na van zijn Amerikaanse collega William Faulkner. Later zou hij bekennen dat hij deze Vlaamse familiesage vol incest en bloedschande als “bijna-pastiche op een Amerikaans model” had gepleegd maar Hans Van Straten is formeel in zijn boek ‘Opmars der plagiatoren’ over de debuterende Claus: “Plagiaat maar ik geef toe: wel knap plagiaat.”
Het fijne zullen we allicht pas weten als Mark Schaevers binnen afzienbare tijd zijn Claus-biografie uitbrengt.
2. Stijn Streuvels: ‘De oude Wiking’
Deze novelle van Streuvels uit 1931 was een letterlijke vertaling van een Franstalige Viking-saga uit ‘Le livre des Vikings’ van Ch. Guyot en E. Wegener. Streuvels beloofde in een heruitgave die bronvermelding op te nemen maar heeft dit plagiaat nooit rechtgezet. Ook delen uit ‘Prutske’s vertelselboek’ zouden letterlijk gekopieerd zijn uit ‘Brugsche Kindervertelstels’.
3. Marie Lesy: fotobiografie over Jotie T’Hooft
Jean-Paul Mulders, huiscolumnist bij Knack Weekend, was not amused toen hij constateerde dat Lesy in ‘Ik heb geen woorden meer’, een fotobiografie over het werk van de jong gestorven cultdichter Jotie T’Hooft, heeldere passages letterlijk uit zijn biografie ‘Een zeer treurige prins’ had overgenomen. Mulders schreef die bio over T’Hooft samen met Annick Lesage. Vijftig procent van Lesy’s werk was in meerdere of mindere mate afkomstig uit de bio van Mulders-Lesage. Een inlegblad in Lesy’s werk moest een en ander rechtzetten maar Mulders bleef een wrang gevoel aan de affaire overhouden.
4. A.F.Th.van der Heijden: ‘Hof van barmhartigheid’
Journaliste Toni Boumans herkende heel wat van haar boek ‘De zaak Annie E.’, dat ze samen met Wim Kayzer publiceerde, in Van der Heijdens ‘Hof van barmhartigheid’, het derde deel van diens ‘Tandeloze tijd’-cyclus. Annie E. werd ervan beschuldigd haar beide ouders te hebben vermoord. Ongeveer een vijfde van Van der Heijdens roman recapituleert deze dubbelmoord maar Boumans beschuldigde Van der Heijden nooit omdat hij op zijn heel eigen creatieve manier met het onderwerp aan de slag was gegaan.
Onlangs had zanger Peter Koelewijn het ook bijzonder moeilijk met de manier waarop Van der Heijden bestaand materiaal in zijn fictie verwerkt. Koelewijn herkende zijn mama in ‘De helleveeg’ en tekende protest aan tegen de wijze waarop Van der Heijden Koelewijns mama had geportretteerd.
5. Maurice Maeterlinck: ‘La vie des termites’
Heeft België eindelijk eens een Nobelprijswinnaar Literatuur, dan blijkt hij een plagiaris te zijn geweest! De Gentse in het Frans publicerende schrijver Maurice Maeterlinck plunderde in ‘La vie des termites’, een boek over termieten, het insectenwerk ‘Die siel van die mier’ van zijn Zuid-Afrikaanse voorganger Eugène Marais. David Van Reybrouck gebruikt deze plagiaataffaire als opstapje voor ‘De plaag’, zijn debuut uit 2001, waarin hij op zoek gaat naar de Zuid-Afrikaanse geplagieerde auteur en zo afstapt in het veelgeplaagde land.
Frank Hellemans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier