Zijn kinderen van strenge ouders gelukkiger?

© iStock

Steeds meer jongeren kampen met een burn-out. Specialisten wijzen naar de constante druk van sociale media. De Nederlandse orthopedagoog Aryan van der Leij ziet nog een andere oorzaak: als kind zijn ze al te zeer gepamperd.

Twintig jaar geleden kwam burn-out vooral voor bij veertigers en vijftigers die na een heftige carrière uitgeblust raakten. De laatste jaren is er een opvallende verschuiving: steeds meer jongeren, tieners zelfs, raken opgebrand. Eind vorig jaar vertelde neuropsychiater Theo Compernolle erover in het Eén-programma Van Gils en gasten. Hij wees vooral op de druk door internet en sociale media. ‘Altijd “verbonden” zijn, veroorzaakt op zich al stress. Je bent voortdurend in een alarmfase. En doordat je gaat multitasken, maakt het je ook ongelooflijk inefficiënt.’

Ook de opvoeding die de laatste generaties jongeren kregen (en krijgen) kan funest zijn, meent de Nederlandse orthopedagoog Aryan van der Leij. Toen hij eind jaren 1990, net de vijftig voorbij, opnieuw aan kinderen begon met zijn tweede vrouw, viel hem op dat hun generatie veel meer verwend werd dan die van zijn oudste kinderen, geboren in de jaren 1970. ‘Die oudste kinderen confronteerden me daarmee: dat ik mijn jongste kinderen almaar verwende met speelgoed en verre reizen. Ik dacht eerst dat het aan mij lag, maar om me heen zag ik veel ouders hetzelfde doen.’

Zijn kinderen van strenge ouders gelukkiger?
© Bart Schoofs

In 2013 publiceerde Van der Leij er een boek over: De pretparkgeneratie. Die titel spreekt voor zich, al gaat het natuurlijk om meer dan dat jaarlijkse bezoek aan Plopsaland. ‘Ouders verwennen hun kinderen op een heel actieve manier, maar ook passief, door toegeeflijk te zijn. Neem nu de alomtegenwoordigheid van schermen. Kinderen zien op school dat al hun vriendjes een televisie, tablet en smartphone hebben, dus zij willen dat ook. Weigeren is dan moeilijk als ouder: je wilt niet als een kluizenaarsfamilie achter een zwart-wittelevisie zitten. In zekere zin worden ouders geleefd. Ze hebben ook veel minder controle over hun kinderen: vijfentwintig jaar geleden moesten kinderen hun vriendjes nog opbellen als ze samen wilden spelen. Vandaag sturen ze een WhatsApp-bericht en weet je als ouder totaal niet met wie ze uithangen.’

Kwistig met applaus

De strengere opvoeding die Aryan van der Leij bepleit, begint natuurlijk al veel eerder. ‘Bij peuters en kleuters zijn grenzen belangrijk. Maar nee zeggen, dat vinden ouders tegenwoordig zo lastig. Ze denken zelfs dat het de ontwikkeling van hun kind zal belemmeren. Dat is een groot misverstand. Als kinderen niet weten dat er grenzen zijn, hoe kunnen ze die dan later respecteren, bij anderen én zichzelf? Mijn eigen ouders vonden het nog belangrijk om ons waarden en fatsoen bij te brengen. Rechtstaan voor een oude dame op de tram, bijvoorbeeld. Dat kun je kleinburgerlijk vinden, maar het maakt de samenleving wel aangenaam. Terwijl er nu een generatie narcisten ontstaat.’

‘Een groep Amerikaanse onderzoekers peilt om de tien jaar bij pubers naar wat zij belangrijk vinden. Twintig jaar geleden wilden ze zich nog ten dienste stellen van de maatschappij, nu willen ze bijna allemaal beroemd worden.’ Daar speelt ook nog iets anders mee: jonge ouders zijn te kwistig met applaus. ‘Als hun kleuter een tekening heeft gemaakt, beginnen zij meteen te roepen dat het prachtig is. Ook al is het waardeloos. Mijn vader zei me altijd: “Ik zou er nog iets aan doen.” Een subtiele manier om duidelijk te maken dat ik nog wat moest oefenen, wat ik dan ook deed. Maar nee, vandaag moet alles “leuk” zijn. Mijn jongste dochter kwam jaren geleden bij me klagen over de lessen algebra op school. Die vond ze niet leuk. Tja, als je alleen nog maar leuke dingen wilt, dan moet je in een pretpark gaan wonen.’

Zijn kinderen van strenge ouders gelukkiger?
© Bart Schoofs

Dat alles draagt volgens Van der Leij bij tot meer burn-outs bij jongeren. ‘Ze zijn onvoldoende gewapend in onze complexe maatschappij, die almaar hogere eisen stelt. Het contrast tussen “leuk” en “moeten” geeft stress. Jongeren krijgen ook veel meer afleiding. Daarom is het zo belangrijk dat ze grenzen leren stellen.’

Moeten we dan terug naar de autoritaire opvoeding van de jaren 1950? ‘Nee, die tijd is gelukkig voorbij. Maar ik zie bij jonge ouders wel een tegenreactie op de vrije opvoeding: het poldermodel. Ouders bouwen de dijken nadat ze met hun kinderen hebben onderhandeld. Er is één gemeenschappelijk belang: de boel mag niet onder water komen. Kinderen mogen hun zegje doen, maar ouders hebben de verantwoordelijkheid. Zij weten wat echt belangrijk is.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content