‘Wil N-VA de nieuwe CD&V zijn, naar het model van de CDU van Angela Merkel?’

‘Als Bart De Wever zegt dat zijn partij ‘volwassen’ is geworden, dan verwacht hij dat ook van zijn kiezers. Het lijkt wel of de N-VA een nieuwe CD&V wil worden, naar het model van de CDU van Angela Merkel: het nieuwe ‘normaal’, schrijft VTM-journalist Jan De Meulemeester.

Als Bart De Wever zegt dat zijn partij ‘volwassen’ is geworden, dan verwacht hij dat ook van zijn kiezers: na het avontuur van de kiesslag om de Wetstraat, doet hij een appèl aan hun begrip en geduld, want regeren betekent compromissen sluiten. Het lijkt wel of de N-VA een nieuwe CD&V wil worden, met een nieuwe enerzijds-anderzijds, naar het model van de CDU van Angela Merkel: het nieuwe ‘normaal.’

Het idee van de duwende hand als politiek symbool bestaat al langer bij de N-VA-top. In de aanloop van de kiescampagne van 2014 werd gezocht naar een eenvoudig, sterk icoon. Het werd een V-teken, maar de handpalm als symbool van de linkse Indische partij INC (Indian National Congress) was een inspiratie: in India weet men in een politieke gedachtewisseling wat je denkt en voor wie je stemt, als je gewoon de handpalm toont.

Clubgevoel

De verkiezingscampagne in Duitsland was ook een referentie: het gebaar van Angela Merkel, die de handen gevouwen voor zich hield, werd een hype bij haar publiek. In beide gevallen is het symbool een verwijzing naar een hele ideologie, een uitgebeelde bekentenis dat je tot een bepaalde politieke club wil behoren: een beeld dat geen lange woordenreeksen of zelfs slogans meer behoeft, net zoals het V-teken zo’n figuur werd in de Vlaamse verkiezingscampagne van 2014.

Zoals scoutsjongens en -meisjes met de vingers in de lucht een eed afleggen, zo wist Bart De Wever met het V-teken een club te creëren waartoe mensen graag willen behoren – althans een derde van de Vlaamse kiezers. En dat is wat partijen nastreven: een club worden waar je lid van wíl zijn. Voor wie indertijd uiteindelijk voor de N-VA stemde was het een geniaal campagnebeeld. De V van verandering, van vooruitgang, stond ook voor dromen en beterschap, voor meer Vlaamse zeggenschap, en het genoot de historische kracht van het victory-symbool, het gebaar van de overwinnaar.

De V zal onovertroffen blijven, maar communicatief hanteert de partij dezelfde beeldtaal en huisstijl. Gebaar en woorden veranderen, maar de look & feel van N-VA blijven onveranderlijk. Van veraf ziet het er allemaal nog hetzelfde uit. Zowel het nieuwe campagnebeeld (handgebaar) als de bijhorende slogan (vooruitgang) zijn afgeleiden van de succesformule van 2014. Een handgebaar is simpel en bevattelijk, en ‘vooruitgang’ is zoals wereldvrede: iedereen is er voor. Die fond is gals boodschap is zeer effectief, door haar universaliteit en eenvoud.

Geklungel met #hashtags

De hashtag #helfie illustreert echter het vele geklungel op #-vlak dat we tegenwoordig zien bij Vlaamse politieke partijen. De SP.a voert actie voor privacy op het internet met ondermeer de hashtag #ubentmeerdankoopwaar. Wie met twitter vertrouwd is weet dat het echter #eenveeltelangehashtagis, en dus zijn doel mist. CD&V probeert al een hele tijd met #pakvast een boodschap uit te dragen waar iedereen het raden naar heeft. Het klinkt ook nogal intiem, zo iemand ‘vastpakken.’ Hun boegbeeld is Kris Peeters, die een solide persoonsmerk heeft uitgebouwd, dat mij echter niet uitnodigt hem plots spontaan ‘vast te pakken’, of laat staan te knuffelen, en waarschijnlijk heeft hij wederzijds die intentie ook niet. #Pakvast lijkt me eerder iets waarmee een Bert Anciaux tien jaar geleden had mee kunnen uitpakken.

Twitter eist authenticiteit en spontaniteit, en een georganiseerde # wordt onmiddellijk ontmaskerd. Het moet ook kloppen, wat je doet: zo werd er meteen op gewezen dat het vrij kleffe woordje #helfie eigenlijk een negatieve connotatie heeft, verwijzend naar ‘hel’, en dat er te hard geprobeerd is om Engels en dus hip te klinken. Verbazend hoeveel sommige externe communicatiebureaus aanrekenen voor dergelijke ideeën, want telkens is het een gemiste kans, die finaal ook schade berokkent.

Geöliede machine?

In de Wetstraat wordt over de N-Va gesproken als de partij die haar communicatie het meest succesvol organiseert. Tot overdrijven toe trouwens, want op de duur zoekt men achter elke uitspraak, van elke mandataris, een uitgekiend, snood plan. Maar van alle Vlaamse partijen weet ze haar controlling idea het best consequent uit te dragen. Dat heeft een stuk te maken met de sociologie van de N-VA: de allergrootste partij is tegelijk zeer jong, waardoor de mandatarissen makkelijker netjes in het gareel te houden zijn.

Het is geen eenmanspartij van Bart De Wever meer, maar het kleine maar ervaren partijmanagement wordt door de massa nieuwelingen gerespecteerd en nagevolgd. Een dictaat met de zege van Bart De Wever is heilig. De sturing van bovenaf is daardoor gemakkelijker dan bij een CD&V, SP.a of Open VLD: die herbergen vele generaties, belangengroepen, regio’s en persoonlijkheden, die allemaal afzonderlijk het historisch recht hebben hun eigen koers te mogen varen.

Rechtse communicatie

Rechtse partijen zoals N-VA communiceren vaak effectiever dan linkse. Dat lijkt een internationaal fenomeen en zit ook in de aard van het beestje. Linkse partijen vinden het vak marketing immers in wezen laakbaar. In de VS zijn de campagnebudgetten van de democraten en hun denktanks ook veel lager dan die van de republikeinen. Drew Westen, de Amerikaanse psycholoog en auteur van de bestseller The Political Brain, onderzoekt politieke marketing, de ‘messaging:’ wat is de beste manier om te spreken over waarden en beleid opdat kiezers zich aangesproken voelen en in actie schieten?

Zo spreekt links globaal over ‘de armen’ maar schept het daarmee ongewild een gespleten samenleving, een wij en een zij, en dat verhindert solidariteit. Zo jagen ecologisten de middenklasse weg met het woord ‘klimaatcrisis’, hetgeen mensen (vooral mannen, zo blijkt uit onderzoek) angstig maakt, waardoor ze het probleem ontkennen, ook al kennen ze het. Links spreekt, ook bij ons, in linkse termen, terwijl ze het centrum moet aanspreken, en dat naar links moet doen bewegen.

De kiezers van de N-VA waren er al lang

De N-VA slaagde vorig jaar wel in het aanspreken van vrij veel Vlamingen. Dat was door de ‘verandering’ te claimen zoals Obama de ‘change’ belichaamde in de Verenigde Staten. De N-VA moest niet zozeer de potentiële kiezers overtuigen van haar programma, dan wel van de unieke kans dat er nu eindelijk politiek iets kon veranderen, als iedereen zich maar tot dezelfde club schaarde.

Een pak Vlamingen zat daar al lang op te wachten. Ze passeerden voorheen langs de burgermanifesten van Guy Verhofstadt, het kartel van Yves Leterme, het alternatief van Jean-Marie Dedecker en belandden uiteindelijk in de schoot van Bart De Wever. Tel daarbij de duizenden Vlaams Blok en Belang-kiezers, die de Wetstraat jarenlang kon negeren dankzij het cordon, en de vele blanco-kiezers, en je ressorteert als partij een derde van de Vlamingen onder één vlag, onder het V-teken.

Het nieuwe normaal

Die kiezers van de V-partij dreigen binnen afzienbare tijd teleurgesteld te worden, als de beloofde verandering zou uitblijven, en de N-VA-voorjaarscampagne anticipeert daar op: we zijn nu volwassen, klinkt het, en we zijn wel degelijk de zaken aan het veranderen, ten goede. Het handgebaar doet een appel aan het geduld: we moeten nu samen hard werken, en duwen, richting beterschap. De N-VA construeert daarmee een nieuw verhaal, omdat de confrontatie met de realiteit op het federale niveau tot veel compromissen noopt, die ze zelf altijd heeft afgebrand. Ze ondervindt nu ook de Belgische communautaire grendels die ze zelf bestrijdt.

De N-VA is, zoals De Wever zegt, ‘volwassen geworden’, en eigenlijk wil dat zeggen dat hij aan zijn kiezers vraagt dat ook te zijn, na het avontuur van de verkiezingen: volwassen, geduldig, gemodereerd. Het lijkt wel of ze de nieuwe CD&V willen zijn, met een nieuwe enerzijds-anderzijds, naar het model van de CDU van Angela Merkel: het nieuwe ‘normaal.’