‘Wie zegt tegen een huilend, bang anderstalig kind: “Spreek nu toch eens Nederlands”‘

‘Als leerkracht en school is het ons doel elk kind te helpen en te stimuleren in het leerproces. Als gebruik van de moedertaal ons daarbij kan helpen, dan is dat zo’, schrijft Niels Van Hoof, leerkracht in het eerste leerjaar in Borgerhout. ‘Het is werkelijk een grap hoe sommige mensen redelijkheid, oog voor het kind en academisch onderzoek aan de kant schuiven.’

Een nieuwe nota van het GO! veroorzaakte deze week heel wat ophef. Daarin werd gesteld dat gebruik van de moedertaal in scholen moet kunnen. Als een bende hongerige wolven staan politici en jammer genoeg ook sommige media klaar om dit aan te snijden. Het lijkt alsof zij eerder hun achterban willen paaien, want in heel dit circus wordt er één belangrijk detail vergeten, namelijk het kind en zijn welbevinden. Dit is iets waar ik mij aan erger als mens en leerkracht. Ik geef les in een basisschool in Borgerhout met over de 90% ses-indicatoren of in volksmond ‘concentratieschool’. Tijd om dus weer in de pen te kruipen, want dat is ironisch genoeg de vlotste manier om hopelijk een beetje nuance te brengen.

Vooraleer te beginnen roepen, is het misschien eens nodig om te gaan kijken over welke maatregelen het hier gaat. Als je gaat kijken naar de site van het gemeenschapsonderwijs wordt er duidelijk het verschil uitgelegd tussen het talen- en meertalenbeleid. Het gaat hier niet om onbedachtzaam gebruik van de moedertaal. De moedertaal wordt functioneel aangewend om het leren van het Nederlands en ook andere kennis of vaardigheden te bevorderen.

Misschien is een voorbeeld uit mijn eigen klaspraktijk voor de meest hardhorigen onder ons op zijn plaats. Ik sta namelijk in het eerste leerjaar in een school in Borgerhout en heb redelijk wat anderstalige nieuwkomers in de klas zitten want voor de lagere school bestaan geen OKAN-klassen. Deze kinderen worden verondersteld Nederlands te leren gelijklopend met de rest van hun schoolloopbaan. Dit is voor deze kinderen eerst en vooral geen te onderschatten klus. Ik maak het vaak mee dat kinderen nieuw worden ingeschreven en geen letter of woord Nederlands spreken. De angst, het ongemak en ja in sommige gevallen zelfs verdriet om je te moeten redden in een klasgroep waar Nederlands wordt gesproken, zijn heel groot. Deze kinderen staan soms letterlijk met de tranen in de ogen omdat ze iets niet gevraagd of uitgelegd krijgen.

Hier kan de moedertaal, zeker als andere kinderen van de klas deze spreken een brug vormen. Een anderstalig kind dat in dergelijke oncomfortabele, ontwrichte situatie zit, is heel erg dankbaar als het in de moedertaal kan communiceren want het alternatief is namelijk niet communiceren en geïsoleerd leven in de klas of school totdat het kind Nederlands spreekt. Nog een voorbeeld: Ik leer momenteel over groenten en fruit. Mijn anderstalige kinderen mogen dit in hun moedertaal benoemen terwijl het ook meermaals in het Nederlands benoemd wordt. Dit zijn leerkansen terwijl het kind ook gewaardeerd wordt voor zijn/haar kennis in de moedertaal.

Gebruik van de moedertaal in scholen gaat dus niet enkel over de kennis of het gebruik van het Nederlands. Het gaat over redelijkheid, gematigdheid en de instelling om alle handvaten mogelijk te gebruiken om Nederlands te leren. Het gaat om het centraal zetten van het kind en zijn/haar leerproces en welbevinden. Ik begrijp eerlijk gezegd niet waarom deze heisa nodig is. Als leerkracht en school is het ons doel elk kind te helpen en te stimuleren in het leerproces. Als gebruik van de moedertaal ons daarbij kan helpen, dan is dat zo. Maar wat is de mening van een leerkracht in Borgerhout waard?

Het is werkelijk een grap hoe sommige mensen redelijkheid, oog voor het kind en academisch onderzoek aan de kant schuiven om hun achterban of lezers te paaien. Als antwoord zeg ik, kom eens kijken in mijn klas en vel dan je oordeel. Want eerlijk, wie zegt tegen een huilend, bang anderstalig kind: ‘Spreek nu toch eens Nederlands’?

Niels Van Hoof geeft al 10 jaar les. Hij staat momenteel in het eerste leerjaar in de stedelijke basisschool De horizon in Borgerhout. Verder werkt hij aan taalstimulering in andere jaren door te filosoferen met kinderen. Naast lesgeven, studeert hij filosofie aan de Univeristeit Antwerpen.