‘Wie betaalt het volgende ziekenhuis?’

‘Laten we even tijd kopen om de impact van een beursgang van Belfius beter te bestuderen en om een maatschappelijk debat op te zetten’, schrijven An Beazar en Anneleen De Bonte.

De beursgang van Belfius werd onlangs uitgesteld. Beseft de regering dat zij, met Belfius in haar handen, een uitzonderlijke opportuniteit heeft om meerwaarde te creëren in de Belgische economie?

Want: u vertrouwt een bank uw spaargeld toe. Waar wil u dan dat zij dit geld voor gebruikt? Eerder risicovolle projecten die u mogelijk wel een hoger rendement opleveren? Of verkiest u dat er met een stukje van uw geld een ziekenhuis bij u in de buurt wordt vernieuwd of dat er investeringen gebeuren in mobiliteit in uw gemeente? Deze laatste soort projecten zijn de specialiteit van Belfius.

In Vlaanderen wordt meer dan 50% van de projecten in gemeenten en zorgsector, gefinancierd door Belfius. In Wallonie gaat het over meer dan 90%. Belfius slaagde er in om de rentes voor deze kredieten vrij laag te houden. Deze lange termijnleningen brengen met andere woorden niet zo veel op voor de bank, maar hebben vooral een heel grote maatschappelijke opbrengst, en zorgen voor groei in de lokale economie.

Van de 90 miljard activa op de balans van Belfius, wordt ongeveer een derde gebruikt voor deze projecten. Een gelijkaardig bedrag wordt geïnvesteerd in projecten van Belgische bedrijven en KMO’s, en helpen eveneens de Belgische economie vooruit.

Bij een beursgang worden de aandelen, waarvoor elke Belg via de belastingen gemiddeld 363€ neertelde, verkocht aan aandeelhouders overal ter wereld. Een Belg die een aandeel koopt, zal er dus 2 keer voor betaald hebben. Typisch is een beurs-aandeelhouder vooral uit op korte termijn hoog rendement. U ziet de bui al hangen. De gemeenten en ziekenhuizen, die zich nu nog op een betaalbare wijze konden financieren voor lange termijn leningen, zullen als eersten gebukt gaan onder de eis van hoog rendement voor aandeelhouders. De maatschappij draait vervolgens mee op voor de extra rentelasten want ziekenhuiskosten, openbaar vervoer e.d. zullen een pak duurder worden. De Waalse vereniging voor steden en gemeenten vroeg naar garanties dat de service die ze vandaag krijgen van Belfius, na de beursgang behouden blijft. Deze oproep bleef zonder gevolg.

Tijd kopen

Dit maakt dat de beursgang toch nog eens ernstig overwogen moet worden. Op initiatief van minister Johan Van Overtvelt, kwam de High Level Expert Group met een rapport over ‘The Future of the Belgian Financial Sector’. Ook daarin lezen we dat een verkoop van de Belfius-aandelen een impact zal hebben op de reële economie, de publieke financiën en op de structuur van de Belgische financiële sector. Een meer verregaande studie is hier zeker opportuun.

De bank is vandaag in handen van de Belgische burger, en dus ook een maatschappelijk debat is hier zeker op zijn plaats. Voorlopig wordt alles achter gesloten deuren bedisseld, zonder tussenkomst van het Parlement.

En zelfs een stuk van de bank in handen houden, zoals men nu van plan is, is niet te realiseren zonder een visie en een plan. Anders stevenen we gegarandeerd af op een totale beursgang. Het lijkt me dus de ideale moment om nog wat tijd te kopen om goed na te denken wat we willen bereiken als meerderheidsaandeelhouder.

Volgt na een grondige analyse en debat dat het opportuun is om op lange termijn de bank (of de meerderheid van de bank) in overheidshanden te houden, dan zullen we creatiever en innovatiever moeten zijn dan in het verleden. Mogelijk kunnen we ook wat mosterd halen bij gelijkaardige en succesvolle initiatieven in Duitsland, Luxemburg, Denemarken of Zwitserland. Wereldwijd zijn 9 van de 10 meest veilige banken in handen van burgers. Een stevige governance structuur en een professioneel management, zijn al een goede eerste stap. De praktijken uit het Belfius/Dexia verleden, waarbij toppolitici een topfunctie in de bank bekleden, zijn te vermijden.

We hebben inmiddels ook de boot gemist om de overheidsbalans optimaal op te smukken. De bankaandelen op de beurs zijn de laatste weken als een pudding ineen gezakt. De aanvankelijk ingeschatte opbrengst van 3 miljard voor 30% van de bank, zou nu nog maar 2,4 miljard meer zijn. Voorbeelden uit het buitenland tonen bovendien ook aan dat de opbrengst van een beursgang lelijk kan tegenvallen (ABN Amro, Royal Bank of Schotland ). Dat waren banken waar geen dreigende rechtszaken als een zwaard van Damocles boven het hoofd hingen, zoals het Arco-probleem. Dit zou wel eens zwaar afgerekend kunnen worden door de toekomstige aandeelhouder.

We kunnen ook deze opportuniteit uit onze handen laten glippen en snel en zonder robuust plan voor de meerderheidsaandelen de beurs opgaan. Dan zal het maatschappelijk debat moeten wachten tot de volgende crisis waarbij de regering misschien toch weer willens-nillens voor bankier zal moeten spelen en de volgende too-big-too-fail bank met ons belastinggeld zal moeten opkopen. Doen we de vrije-martkeconomie eer aan wanneer de winsten geprivatiseerd worden en de verliezen genationaliseerd?

An Beazar is ingenieur, ondernemer, energiespecialiste en lid van de vrijdaggroep, beleidsplatform voor jongeren van diverse pluimage ondersteund door de Koning Boudewijnstichting www.vrijdaggroep.be Twitter: @Friday_Group. Zij schreef de tekst samen met Anneleen De Bonte.