“We zijn gedoemd te leven met onzekerheid”
De financiële crisis lijkt achter de rug. De beurskoersen klimmen, dividenden stijgen, bonussen worden weer uitgekeerd. “Maar de crisis zal nog lang doorwerken”, zegt econoom en filosoof Liesbeth Eelens. “Het leven valt niet te verzekeren.”
De financiële crisis lijkt achter de rug. De beurskoersen klimmen, dividenden stijgen, bonussen worden weer uitgekeerd. “Maar de crisis zal nog lang doorwerken”, zegt econoom en filosoof Liesbeth Eelens. “Het leven valt niet te verzekeren.”
Heeft de crisis een eind gemaakt aan de illusie van zekerheid?
Liesbeth Eelens: De mensen hebben de laatste decennia meer dan ooit gestreefd naar zekerheid. Ze dachten zelfs dat het te koop was, sloten verzekeringen af voor van alles en nog wat, spaarden voor hun pensioentje zodat ze een onbezorgde oude dag zouden kunnen beleven enzovoort. Terwijl we hoopten op meer zekerheid heeft de crisis juist voor meer onzekerheid gezorgd. We zijn plots gaan beseffen dat ons geloof in de onaantastbaarheid van het financiële systeem gebouwd was op valse zekerheden als: de huizenprijzen zullen wel blijven stijgen, een bank kan niet over de kop gaan, ons spaargeld is veilig bij de bank, een bankier mogen we geloven… Dat is misschien ook wel de belangrijkste les uit deze crisis: het leven valt niet te verzekeren.
We moeten leren leven met onzekerheid?
Eelens: We zijn gedoemd te leven met onzekerheid, ook al willen we zo graag anders. We proberen vandaag controle te houden over ons bestaan. We pogen voortdurend om het onvoorspelbare terug te dringen. Maar als alles vastligt, waarom ben ik er dan? Ik denk daarbij aan de woorden van de filosofe Hannah Arendt: ‘In het onvoorspelbare zit de vrijheid van de mens.’ Geen vrijheid zonder onzekerheid. Onzekerheid biedt de mogelijkheid om iets te doen. Hoe ga ik bijvoorbeeld mijn leven organiseren in de wetenschap dat de financiële wereld kan instorten? Natuurlijk kan die onzekerheid bij sommigen omslaan in angst, bijvoorbeeld om je werk te verliezen met als gevolg dat je je lening niet meer kunt afbetalen. Maar wie van die angst verlost wil worden, moet leren die onzekerheid te waarderen. Ik zeg er meteen bij: dat is niet makkelijk. Het zou wel al helpen mochten we wat onthecht kunnen leven, los van begeerte.
Ewald Pironet
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier