‘We moeten talent laten primeren op afkomst, religie of politieke overtuiging’

‘Na jaren van slogans zou je verwachten dat heel wat politici de meritocratische voetbalprincipes nu ook zullen toepassen op ons onderwijs en de arbeidsmarkt’, schrijft antropologe Sara De Mulder van denktank Liberales.

Het WK voetbal zal nog lang nazinderen in het geheugen van de Belgische voetbalfan. De afsluiter op de Grote Markt in Brussel, was de klap op de vuurpijl. Belgen, even divers als het Nationale Elftal zelf, hadden verzamelen geblazen om in de nationale driekleur hulde te brengen aan spelers die het al bij al gewoon schitterend hebben gedaan. Niet omdat ze de halve finale verloren maar omdat ze toonden hoe een kampioen zich hoort te gedragen. Een voorbeeld voor de jeugd dus. Die was massaal aanwezig.

Journalisten hebben al eens de neiging de pessimist uit te hangen. Zo ook dus over de impact die dit Belgenfeest zal hebben op de samenleving als geheel.

Een multiculturele groep multimiljonairs is immers niet te vergelijken met het dagelijkse samenleven van de man/vrouw in de straat. Ze spreken gemiddeld 5 verschillende talen, hebben verschillende kleur en roots en ze hangen aan elkaar als een echte, hechte groep die voor elkaar door het vuur gaat. Stel je voor, zoiets is in het echte leven ondenkbaar, toch?

Erger nog, dit nastreven als toekomstbeeld voor een samenleving is naïef. In het voetbal gelden er immers andere principes, zo klonk het hier en daar. In de voetbalwereld primeert talent op, welja, op alles eigenlijk… En zo creëer je de multiculturele bubbel van de FIFA.

Het klopt. Voetbal is bij uitstek gestoeld op de principes van een meritocratie. Na ettelijke jaren van politieke slogans alla ‘gewoon doen’, ‘de kracht van verandering’ en ‘elk talent telt’, zou je echter verwachten dat alle rechtse, liberale politici ondertussen over elkaar buitelend zouden schreeuwen dat ze die meritocratische voetbalprincipes vanaf heden ook zullen toepassen op ons onderwijs en de arbeidsmarkt. De liberale ideologie getrouw die ze beweren te volgen, is immers het individuele talent van een mens het hoogste goed en moet daarin geïnvesteerd worden. Kortom, de geschikte kandidaat op de juiste plaats.

Het lijkt mij dè sleutel tot het transformeren van de multikul waar men de neus nu voor optrekt, naar een zichzelf respecterende, diverse samenleving waar onderwijs talent koestert in plaats van de segregatie te verhogen en de arbeidsmarkt lak heeft aan de familienaam van de kandidaat, laat staan het geslacht. Het enige criteria wordt de kunde en kennis.

Het zijn echter uitgerekend die rechts ‘liberale’ partijen die met alle geweld anonieme sollicitaties, racismetoetsen en onderwijs op maat, tegenhouden. Middelen bij uitstek om effectief mensen te plaatsen waar ze verdienen te staan.

Je zou verwachten dat met alle wetenschappelijke kennis voorhanden, de ratio stilaan de aan religiositeit grenzende politieke ideologie zou overstijgen, quod non.

Vorige week kreeg ik nog maar eens telefoon van een geëngageerde leerkracht die er de brui aan geeft. Haar succesvolle project met allochtone kinderen in haar secundaire school, werd geboycot door de directie. Deze wou immers vermijden dat het succes van dit project bekend zou raken en nog kinderen van ‘dat soort’ zou aantrekken. Want ja ook allochtone ouders lijken belangstelling te hebben voor de slaagkansen van hun kinderen en zoeken scholen die verder kijken dan de haarkleur of de klederdracht van de mama. Het was de druppel in een emmer vol vooroordelen en racistische uitspraken, die haar nu doet kiezen voor een andere job. Exit goede leerkracht.

Ook als jobconsulent zag ik wekelijks zoniet dagelijks (hooggeschoolde) alleenstaande moeders eindigen in de dienstenchequesector, omdat werkgevers niet keken naar het talent van de vrouw in kwestie maar naar de familiale status. Inclusief een vijf-talige advocate die maar liefst 10 jaar voor de rechtbank in Verona had gewerkt, gedegradeerd tot kuisvrouw want migrant dus per definitie waardeloos. Het deed mij huilend naar huis rijden, mijn knokkels wit geknepen van frustratie over zoveel gemiste kansen, zoveel respectloze miskenning van talent, zoveel nieuwe ellende voor nog een kind in de armoede.

Kleuren van de toekomst

Het voetbal geeft naïeve mensen hoop, maar ook het onomstotelijke bewijs dat een samenleving die talent laat primeren op afkomst, religie of politieke overtuiging, de wereld kan doen stilvallen in oprechte bewondering voor haar prestaties op en naast het veld.

Verandering komt gelukkig van onderuit en die is volop bezig. Onze kinderen zijn meertalig, zitten op scholen met 94 nationaliteiten en hebben moeders die meer geld binnen brengen dan hun afwassende geëmancipeerde vaders. Ze luisteren naar Stromae en Boef, vinden milieu belangrijker dan economische groei en fietsen zwaaiend langs de ruiten van vereenzamende oudjes die met een glimlach op het gezicht wuiven naar herinneringen uit hun jeugd, en allemààl dragen ze zwart, geel en rood, de kleuren van hun toekomst.

Sara De Mulder is antropologe en kernlid van Liberales.