‘Wat zijn de zwaktes en de sterktes van de regering-De Croo?’

‘Na 493 dagen is dit land aan een federale regering geraakt. Dat was een lange formatie, maar het record van 2010-2011 werd niet geklopt’, schrijft professor Herman Matthijs (VUB-UGent), die een eerste SWOT-analyse maakt van de nieuwe federale regering.

Sterkten of interne positieve punten

Uiteindelijk hebben zeven partijen een akkoord bereikt over de vorming van een nieuwe federale regering: PS, SP.A, Open VLD, MR, Groen, Ecolo en CD&V. Met 87 zetels in de Kamer van Volksvertegenwoordigers hebben ze een duidelijke meerderheid. Dat er geen meerderheid is in de Vlaamse taalgroep klopt (42 op 89), maar grondwettelijk is dat geen vereiste en de regeringen sinds 2007 hadden allemaal maar een meerderheid in één taalgroep. Bovendien is er een Vlaamse eerste minister, die deze Vivaldi-coalitie gemakkelijker zal kunnen verkopen in het Vlaamse gebied.

Een aantal leden van deze ploeg hebben ervaring op het federale politieke niveau. Aangezien alle deelnemende partijen minstens twee ministers hebben in deze regering, dient men te besluiten dat men enigszins comfortabel in de ploeg zit.

De succesvolle vorming van deze regering verstevigt ook de positie van de deelnemende partijvoorzitters. Voor drie van de zeven partijen, in casu de overgebleven ‘Zweden’ (Open VLD, MR en CD&v) valt dit akkoord mee. Een analyse van de 83 bladzijden van het verslag van de twee formateurs leidt toch tot de conclusie dat dit akkoord voor zowat 85% Zweeds is te noemen.

Zwakheden of interne negatieve punten

De regering-De Croo bestaat uit liefst zeven partijen en vier ideologieën. Dat is nog nooit vertoond in de Belgische politieke geschiedenis. Ook het feit dat er in de meeste partijen intern aardig wat ruzie is geweest en nog steeds is met betrekking tot de bemanning van de regeringsfuncties, zal blijven wegen op de werking tijdens de komende weken en maanden.

Met 20 leden (15 ministers en 5 staatssecretarissen) is deze ploeg omvangrijker dan de regering-Wilmès (13 ministers), de regering-Michel (14 ministers en 4 staatssecretarissen) of de regering-Di Rupo (13 ministers en 6 staatssecretarissen). Maar deze regering-De Croo is minder groot dan de regering-Leterme (15 ministers, 7 staatssecretarissen en 1 regeringscommissaris). Maar het blijft een moeilijk te verkopen gegeven aan het publiek.

Er zijn een aantal nieuwkomers in de regering met geen ervaring op het federale terrein, waardoor de partijen ongelijk gaan starten in deze ploeg. Uiteraard zal dat tot spanningen leiden. Specifiek voor CD&V is er het genomen risico dat men start met drie nieuwkomers, die niet geflankeerd worden door ervaren personen. Voor hen blijft er ook de vraag wat er zal gebeuren met de veelbesproken ethische dossiers, bijvoorbeeld gesteld dat die op de de stemtafel komen begin 2024?

Dan is er het akkoord waarin vele zaken niet echt zijn uitgeschreven. Met andere woorden: er gaan nog vele discussies komen over bijvoorbeeld: het pensioen (1500 euro netto / bruto en wanneer?), de kernuitstap (52 procent van de elektriciteit komt uit kerncentrales) met de vraag wanneer en wie gaat dat betalen. Komt Arco nog eens terug? En wat zal er gebeuren met een thema als migratie? Er is daar bovenop ook nog eens onduidelijkheid over nieuwe belastingen en het begrotingstraject. De op te maken begrotingen 2020 en 2021 moeten meer duidelijkheid geven over dat alles.

Kansen of externe positieve punten

De kansen zijn vooral dat men begint met de problemen op te lossen. Als de corona-pandemie zou verdwijnen, dan is de kans reëel op een sterke economische groei, en dat is dan mooi meegenomen richting 2024 voor de regering-De Croo.

Deze regering kan ook het initiatief nemen over een zevende staatshervorming, alhoewel een eventuele uitwerking daarvan voor na 2024 zal zijn. De twee grootste oppositiepartijen (N-VA en Vlaams Belang) hebben de laatste dagen vooral onderling ruzie gemaakt en dat is mooi meegenomen voor de nieuwe regering. Voeg daar de communisten aan toe en deze oppositie is zeker geen gezamenlijk front.

Een ander vraagstuk is wat de Vivaldisten gaan doen met de niet erg actieve Vlaamse regering. Tezamen hebben de vier Vlaamse Vivaldi-partijen 62 zetels op 124 in het Vlaams Parlement. Met enige steun is er de mogelijkheid om van de Vlaamse regering ook een Vivaldi-bestuur te maken.

Als de regering-De Croo de rit zou uitdoen, dan wordt die besloten met het voorzitterschap van de Europese Raad in de eerste helft van 2024. Die periode valt samen met de kiescampagne en kan die positief beïnvloeden voor de regeringspartijen. Bovendien zal deze regering, na mei 2024, nog wel enige tijd de honneurs mogen waarnemen van de lopende zaken. Ook de opvolging van Didier Reynders (MR) eind 2024, zal hoogstwaarschijnlijk nog voor deze Vivaldisten zijn.

Bedreigingen of externe negatieve punten

Tot de bedreigingen behoren zeker de duur van de corona-pandemie, de kostprijs daarvan en de tegenvallende economische groeicijfers. De relatie met de Vlaamse regering zal stormachtig zijn met de grootste partij aldaar aan het stuur en de tendens uit de peilingen dat de twee grootste Vlaamse politieke partijen (N-VA en Vlaams Belang) samen aan een meerderheid zouden geraken. Als dat gegeven zich blijft voordoen richting 2024, zal dit wegen op de Vlaamse partijen in deze federale regering. De communisten zitten in een ideaal oppositiescenario, namelijk: de socialisten en de ecologisten samen in de regering. Vooral voor de PS en Ecolo wordt dat oppassen.

Conclusie

Of de regering-De Croo zal slagen ? Dat zal de toekomst moeten uitwijzen en dat zal, in eerste instantie, van de deelnemende partijen zelf afhangen. Maar men moet elke startende regering de kans geven en begin 2021 kan men een eerste analyse maken van de prestaties.

Normaliter zijn de verkiezingen pas in mei 2024 en dat op een ‘super Sunday’ met de federale, de Vlaamse alsook de Europese verkiezingen op één dag. Bovendien wordt mei 2024 gevolgd door een tweede stembusslag in oktober voor de lokale overheden.

De actieve beleidstermijn van deze ploeg is in feite maar drie jaar of tot en met de kerst 2023. Dan begint de lange campagne naar mei 2024. Men zal dus op zeer korte periode met zeven partijen vele problemen moeten beginnen op te lossen. Tenzij een aantal partijen het niet zien zitten om al die verkiezingen op één dag te houden en daardoor vroeger naar de stembus willen trekken. Uiteraard zal die optie ook mede bepaald worden door de stand van zaken in de opiniepeilingen.

Maar de gouden regel in de politiek is steeds: een beleid wordt nooit afgestraft door de kiezers, wel een gebrek aan beleid. Op zijn 45^ste levensjaar begint de voorzitter van de gemeenteraad van Brakel aan de politieke rit van zijn leven en dit als de 53^ste Belgische Eerste Minister.