Wat staat er in de vrijgegeven rapporten van de experten voor de exitstrategie?
Er is nood aan een nationale ‘controletoren’ die in real time opstoten van Covid-19 kan monitoren. Die moet in samenspraak met de verschillende niveaus snel maatregelen kunnen nemen zodat er geen ruimere, meer schadelijke uitbraak van het coronavirus volgt. Dat staat in het meest recente advies van de expertengroep GEES aan de Nationale Veiligheidsraad.
Zoals aangekondigd heeft de overheid maandag de verschillende adviezen publiek gemaakt die de experten, onder leiding van Erika Vlieghe, hadden voorbereid voor de vergaderingen van de Nationale Veiligheidsraad. De verslagen zijn steevast in het Engels opgesteld. Ze variëren in lengte: van eenmaal 3 bladzijden tot om en bij de 30 bladzijden. De laatste Veiligheidsraad bevestigde de start van de derde fase in de exit-strategie. Grosso modo komt het erop neer dat niet langer ‘alles verboden is behalve’, maar dat voortaan ‘alles weer is toegelaten behalve’. Toch bevat dat advies een serieuze waarschuwing.
De experten wijzen erop dat het aantal opnames in het ziekenhuis en de bevestigde besmettingen in ons land nog steeds relatief hoog liggen vergeleken met andere Europese landen, in het bijzonder met de buurlanden. En hoewel een aanpassing gepast is, is fase 3 niet zonder risico op een nieuwe opstoot. De experten wijzen op de afzwakkingen op het vlak van sport en horeca en in mindere mate in de scholen. ‘Tijdig optreden bij een lokale opstoot is essentieel om de verspreiding van het virus te beperken.’
Net als in eerdere rapporten wijzen ze op het belang van een snel en gericht management van een opstoot. Daarbij zijn het individueel testen en contact tracing de eerste verdedigingslinie. Een tweede ‘kritische’ verdedigingslinie moet de evolutie van het virus nationaal monitoren en het optreden tegen groeiende clusters besmettingen coördineren zodat er geen bredere en meer schadelijke uitbraak volgt. Daarbij pleit de GEES voor een nationale ‘controletoren’.
De experten stippen ook zeven aanbevelingen aan die op dat moment nog niet waren opgevolgd, maar die noodzakelijk zijn om het risico op een tweede golf te beperken. Vier daarvan kregen code oranje, drie kregen code rood. Het gaat onder meer om eenvoudige richtlijnen over wat er precies moet gebeuren bij een opstoot in een school, onderneming, winkel, enzovoort. Er moet ook meer volk worden voorzien om tests uit te voeren, maar ook de bestaande teams van Sciensano moeten worden uitgebreid, luidt het.
Doorheen de verschillende adviezen dringen de experten ook aan op gerichte communicatie. Dat is na het laatste advies niet anders. Er mag zelfs een tandje bij worden gestoken, gezien de opstart van fase 3. ‘Verdere inspanningen blijven op dit vlak nodig. Daarbij zullen een overlegde (nationale) campagne en bijhorende budgetten nodig zijn.’ Het is al van bij het eerste rapport dat de experten waarschuwen dat de strijd tegen het coronavirus een ‘marathon’ kan worden en zaken als social distancing en telewerk deel zullen uitmaken van het nieuwe normaal.
In het tweede rapport, wanneer de verschillende fases van de exit-strategie werden aangebracht, waarschuwen ze ook dat afzwakkingen steeds deels of volledig kunnen worden teruggeschroefd, om een tweede of derde besmettingsgolf met een volledige lockdown te vermijden. Een belangrijke afzwakking vond plaats vanaf moederdag, op 10 mei. Vanaf toen mocht de huiselijke bubbel worden uitgebreid met vier personen. Voordien mocht je twee mensen ontmoeten om mee te gaan wandelen of te sporten.
De experten zagen dat enigszins anders. Zij hadden het over twee personen. Intussen is de bubbel uitgebreid naar tien personen, wat dan weer wel in de aanbevelingen stond. Opvallend is voorts dat de GEES erop blijft hameren het openbaar vervoer niet te gebruiken voor niet-essentiële verplaatsingen tijdens de spitsuren, maar ook niet voor eendagsuitstappen, bijvoorbeeld naar de kust tijdens een mooi weekend. Dat lijkt in tegenspraak met de beslissing van de superkern van afgelopen weekend om iedereen tien gratis treinritten aan te bieden.