Wat ‘fair’ is voor N-VA, is belediging voor honderdduizenden mensen

Vlaams minister van Wonen Freya Vanden Bossche heeft een voorstel klaar om de woonbonus na de verkiezingen van 2014 te hervormen. SP.A wil de huidige fiscale aftrek vervangen door een belastingvermindering (45 procent voor iedereen). Tegelijk geven we alleenstaanden en eenoudergezinnen een hogere bonus dan vandaag. Op die manier werken we de onrechtvaardigheden weg.

In het debat rond de woonbonus liet Liesbeth Homans zich ontvallen dat een belastingsaftrek ‘fairder’ is omdat die rekening houdt “met uw inspanningen op de arbeidsmarkt”. Het leek een technisch zinnetje maar dat is het allerminst.

De woonbonus is een erg interessant en succesvol instrument om mensen te ondersteunen bij het kopen van een eigen huis. Toch wijzen analisten er al een hele tijd op dat – zoals heel wat steunmaatregelen – ook de woonbonus onderhevig is aan het Mattheüs-effect: vooral wie al veel heeft doet zijn voordeel met de maatregel. Niet wie het meest steun nodig heeft.

Omdat de woonbonus nu wordt toegekend via een belastingaftrek, kan wie een hoog inkomen heeft en in de hoogste belastingschijf zit, het maximbedrag aftrekken. Wie minder verdient en niet in die hoogste schijf zit, kan een minder groot bedrag aftrekken. De staatshervorming biedt ons een unieke kans om dat Mattheüs-effect te counteren. Met een gelijke belastingvermindering voor iedereen kan Vlaanderen ook voor mensen met een laag of een gemiddeld inkomen de droom van een eigen huis haalbaar maken. Wie veel verdient zal in dat geval iets minder terugkrijgen, maar wie weinig verdient veel meer. Bovendien kunnen we er rekening mee houden dat wie op zijn eentje alle kosten moet dragen, extra steun nodig heeft.

Het staat N-VA volkomen vrij om te vinden dat dit niet ‘fair’ is en dat wie meer verdient, ook meer bevoordeeld moet worden door de staat. Het staat lijnrecht op onze visie maar het heeft op zijn minst de verdienste van de duidelijkheid. Maar dat mevrouw Homans het nodig vindt om meteen ook nog eens honderdduizenden mensen te beledigen, is voor mij een brug te ver.

Stellen dat het inkomen van mensen het resultaat is van hun inspanningen op de arbeidsmarkt, is immers een flagrante leugen. Er is jammer genoeg geen rechte lijn te trekken tussen de inspanningen die iemand levert op onze arbeidsmarkt en hetgeen hij daarmee verdient. Ons inkomen wordt immers grotendeels bepaald door factoren die los staan van hoeveel inspanningen we leveren. Veel heeft te maken met aangeboren talent maar nog meer met schaarste en maatschappelijke status.

Gelooft de Antwerpse OCMW-voorzitter en schepen van Sociale Zaken echt dat een CEO tien keer harder werkt dat een poetsvrouw in het zelfde bedrijf? Dat een postbode die elke morgen door weer en wind de baan opgaat minder inspanningen levert dan een financieel expert? Doet een ICT-consultant dan echt zoveel beter zijn best dan een nachtverpleegster?

Of moeten die mensen er dan allemaal nog maar een ‘mini-‘ of een ‘flexi-job’ bijnemen als ze hun huis willen afbetalen? Zoals dat vandaag al het geval is in ‘het gidsland’ Duitsland? De repliek van mevrouw Homans getuigt van weinig respect voor mensen die iets minder talent of geluk hebben en voor zij die kiezen voor maatschappelijk engagement in plaats van snel geldgewin op de privémarkt.

Mijn mond viel trouwens helemaal open van verbazing toen ik de N-VA-voorzitter/burgemeester Bart De Wever dan ook nog eens halfverontwaardigd hoorde debiteren dat het “compleet onverantwoord” en “pure campagnepraat” was om nu al iets te durven zeggen over de woonbonus. “Wat Vlaanderen zelf doet, doen we beter”, luidt al jarenlang het mantra van de eigen N-VA-propagandamachine. Maar o wee als iemand dan ook eens duidelijk durft te zeggen hoé we het dan ook effectief beter kunnen doen. De maskers vielen gisteren eindelijk af, en wat we te zien kregen was allesbehalve fraai.

Bart Van Malderen is fractieleider voor SP.A in het Vlaams parlement