Wapenvergunningen voor Saudi-Arabië: ngo’s stappen opnieuw naar de Raad van State

Drie vredes- en mensenrechtenorganisaties zijn een nieuwe spoedprocedure gestart tegen vergunningen die de Waalse regering recent verleende voor de export van wapens naar Saudi-Arabië. Dat vernamen Knack en Le Soir van de betrokken ngo’s.

Op 15 juli verzochten de ngo’s Coordination Nationale d’Action pour la Paix et la Démocratie (CNAPD), Ligue des Droits Humains (LDH) en Vredesactie de Raad van State in een spoedprocedure om zes exportvergunningen te schorsen die volgens de ngo’s in april en juli 2020 door de Waalse regering zijn toegekend. Amnesty International Belgique ondersteunt de actie van de ngo’s.

Wapenexport naar Saudi-Arabië ligt gevoelig omdat het land betrokken is bij het gewapende conflict in Jemen. In mei 2019 onthulden Knack, Le Soir, VRT en Lighthouse Reports in het onderzoeksproject BelgianArms dat Saudi-Arabië in Jemen Belgische wapens en militaire technologie inzet.

‘Onvoldoende gemotiveerd’

Flashback naar december 2019. De Waalse regering onder leiding van minister-president Elio Di Rupo (PS) verleent 17 exportlicenties voor munitie en wapens met bestemming Saudi-Arabië. De Belgische bedrijven Mecar, FN Herstal en CMI Defence (intussen: John Cockerill) hadden de vergunningen aangevraagd.

Volgens de procedure van uiterst dringende noodzakelijkheid dienden de ngo’s CNAPD, LDH en Vredesactie in februari 2020 een kortgeding in bij de Raad van State. Die ging op 9 maart in op de vraag van de ngo’s en schorste de 17 exportlicenties. Die waren ‘niet afdoende gemotiveerd in het licht van het tweede criterium betreffende de inachtneming van het internationaal humanitair recht’. Dat criterium is vastgesteld in het Waalse Wapenhandeldecreet. Op 11 april 2020 trok Di Rupo de 17 licenties in.

Geschutskoepels

Maar vervolgens ontdekte Vredesactie op de website van de Canadese douane dat België in mei 2020 voor 137,29 miljoen euro aan onderdelen van gepantserde voertuigen had uitgevoerd naar Canada. ‘Die Belgische geschutskoepels worden in Canada geassembleerd en verder geëxporteerd naar Saudi-Arabië’, zegt Bram Vranken van Vredesactie.

Knack klopte met die informatie aan bij het kabinet-Di Rupo en vroeg op basis van welke licenties de export naar Canada was toegestaan. ‘De minister-president wenst geen commentaar te geven op procedures en beslissingen van de Raad van State’, antwoordde Di Rupo’s woordvoerder Sylvain Jonckheere op 6 juli.

6 nieuwe licenties toegekend

‘Inmiddels konden wij achterhalen dat de Waalse regering op 29 april twee nieuwe licenties voor geschutskoepels met eindbestemming Saudi-Arabië heeft afgeleverd’, zegt Bram Vranken. ‘Dat gebeurde dus nog geen twee maanden nadat de Raad van State de 17 licenties had geschorst. En dat is nog niet alles. Op 8 juli leverde de Waalse regering nog eens vier exportlicenties af voor vuurwapens met eindbestemming Saudi-Arabië. Voor alle zes de licenties heeft Di Rupo trouwens een nieuw advies gevraagd aan de bevoegde adviescommissie van de Waalse overheid. De inhoud van dat advies kennen we niet. Wel weten we dat de zes licenties betrekking hebben op zes van de 17 exporten waarvoor de licentie door de Raad van State geschorst was.’

‘Di Rupo wil kost wat het kost wapenexport verder zetten’

In een persbericht geven CNAPD, LDH, Vredesactie en Amnestie International Belgique toelichting bij de nieuwe spoedprocedure voor de Raad van State.

‘Het verbaast ons dat de Waalse regering opnieuw wapens uitvoert naar een land dat zich op grootschalige wijze schuldig maakt aan schendingen van het internationaal recht. Het is des te onrustwekkender dat Waals minister-president Di Rupo deze vergunningen heeft verleend in alle geheimhouding. Dit gaat in tegen de juridische beslissing van de Raad van State’, aldus de ngo’s. ‘De door Saudi-Arabië geleide coalitie is sinds 2015 betrokken in de bloedige oorlog in Jemen. Volgens de Verenigde Naties is het de ergste humanitaire crisis ter wereld. Eind 2019 kwamen er al 233.000 mensen om ten gevolge van het conflict en meer dan drie miljoen mensen sloegen op de vlucht sinds de start van de oorlog.’ Volgens de ngo’s maken alle strijdende partijen zich schuldig aan grove schendingen van het internationaal recht.

‘De onwil van de Waalse regering om haar eigen wetgeving te respecteren is onbegrijpelijk. Het lijkt erop dat de minister-president koste wat kost de wapenexport naar Saudi-Arabië wil verder zetten, ongeacht juridische uitspraken of enig respect voor de wet.’

Cockerill reageert

Xavier Rigo, de woordvoerder van John Cockerill, het bedrijf dat geschutskoepels maakt, laat in een reactie aan onze mediapartner Le Soir weten dat hij geen commentaar geeft op de toekenning van licenties door het Waals Gewest, noch op de nieuwe procedure voor de Raad van State. John Cockerill betwist ook dat zijn wapens gebruikt zouden worden in Jemen. Ook Di Rupo’s woordvoerder Sylvain Jonckheere geeft géén commentaar op de zes nieuwe vergunningen, noch op de procedures voor de Raad van State.