‘Wanneer verglijdt antizionisme in antisemitisme?’

‘We hebben geen nood aan ideologen die in het wilde weg roepen en beschuldigen, maar de balk in het eigen oog niet zien’, schrijft Gert Verwilt van Vlinks naar aanleiding van de verkiezing van de nieuwe burgemeester van Londen.

De verkiezing van Sadiq Khan als burgemeester van Londen stemt iedereen die gewonnen is voor een inclusieve samenleving ongetwijfeld tot vreugde. Al kreeg die vreugde een flinke domper toen op 7 mei de moord op Syed Khurram Zaki bekend raakte. Zaki was een bekende Pakistaanse journalist, blogger en mensenrechtenactivist, die zich hevig afzette tegen de kanker van het religieuze extremisme die al jaren in Pakistan woekert. Jammer genoeg wordt de wereld niet meer opgeschrikt door weer eens een jihadistische moord in Pakistan of Bangladesh, al dan niet met machetes. De moord op Zaki ging dan ook wat verloren tussen de plooien van het internationale nieuws.

Wat deze moord in een bijzonder daglicht stelt, is de blog die Zaki schreef na de overwinning van Khan. Vooral deze passage beklijft door de kracht die ervan uitgaat: “I am celebrating the greatness of Western Secular Democracy. In this day and age of Takfiri terrorism and Islamophobia, London has risen above discrimination and bigotry and emerged as a great centre of human civilisation, setting a great example for the world. Can we ever elect an Ahmadi or Hindu or Christian PM?” In enkele zinnen schetste hij de blauwdruk van een open en inclusieve samenleving, in feite een sjabloon dat universeel toepasbaar is, met inachtneming uiteraard van lokale accenten. Mensen als Khurram Zaki, die helder en sereen het overzicht bewaren in een kolkende zee van fanatisme, racisme en onverdraagzaamheid, strekken tot voorbeeld.

Minder exemplarisch was de houding van enkele vooraanstaande leden van Labour, de partij van Sadiq Khan. Ze werden beschuldigd van antisemitische uitspraken, die tot grote commotie leidden. Dit leidde zelfs tot de schorsing van een aantal betrokkenen, onder wie Ken Livingstone, gewezen burgemeester van Londen. Het verweer van de beschuldigden bestond erin dat ze enkel uiting wilden geven aan hun overtuigde antizionisme.

Antizionisten hebben het niet zo begrepen op de staat Israël en hebben dus ook niets met de visie die aan de stichting van Israël ten grondslag lag, namelijk het zionisme: het verlangen naar een veilig vaderland voor de joden wereldwijd. Dat thuisland werd gesticht op het historische grondgebied Palestina. Voor de goede orde: naast het recht op een veilige thuishaven voor alle joodse burgers van de staat Israël, erkent Vlinks ook het recht op een volwaardige staat voor het Palestijnse volk. Met meer druk van het Westen, in het bijzonder van grote bondgenoot de VS, zou deze Palestijnse staat al een feit zijn.

Er is niets mis met de mening dat de staat Israël, achteraf gezien, een historische vergissing is. Ook de mening dat het huidige Israël eigenlijk een onding is en best vervangen zou worden door een binationale, seculiere Palestijns-Israëlische eenheidsstaat is legitiem, onafgezien de opportuniteitsvraag. Zelfs pleiten voor het recht op terugkeer van Palestijnen die nu nog in vluchtelingenkampen wonen, verspreid over diverse Arabische landen, is gegrond en rechtmatig.

Grijze zone

Wanneer dan precies verglijdt antizionisme in antisemitisme? Bestaat er een grijze zone, waarbij men zou kunnen spreken van ‘antisemitisch antizionisme’? De vraag stellen is ook in dit geval ze beantwoorden. Getuige hiervan volgende incidenten en feiten. Naar aanleiding van de commotie in 2005 rond de twaalf cartoons over de profeet Mohamed in de Deense krant Jillands-Posten vond de toenmalige Arabisch-Europese Liga (AEL) van Dyab Abou Jahjah het nodig om een statement te maken en ‘gebruik te maken van haar recht op artistieke expressie, net zoals de kranten in Europa claimen dat ze gebruik maken van het recht op vrije meningsuiting’. Ze publiceerden een tekst met twee spotprenten. Op de ene zag men Adolf Hitler samen in bed met Anne Frank, op de andere twijfelt een jood aan de holocaust.

Hierover ondervraagd vorige week door Jeroen Pauw op de Nederlandse televisie antwoordde -de rad van tong zijnde- Abou Jahjah dat dit was om de rekbaarheid van het ‘Je-suis-Charlie-principe’ te testen.

We blijven bij de AEL en zien dat AEL-bestuurslid Brahim Harchaoui ooit op bezoek ging bij de beruchte terrorist Samir Kuntar. Deze Samir Kuntar is een icoon onder de jodenhaters. Elke antisemiet met een beetje aanzien, onder wie de beruchte gewezen Iraanse premier Mahmoud Ahmadinejad en de Syrische dictator Bashar al-Assad als bekendsten, hebben hem al op de koffie of thee gehad.

Op zijn zestiende maakte Kuntar deel uit van een commando dat in 1979 toesloeg in de noordelijk gelegen Israëlische stad Nahariya. Ze drongen binnen in de woning van een jong Israëlisch gezin en ontvoerden vader Danny Haran en het vierjarige dochtertjeEinat Haran. In het nauw gedreven door Israëlische veiligheidstroepen schoot Kuntar eerst van dichtbij vader Danny dood, voor de ogen van Einat. Daarna vermoordde hij het kleine meisje door haar schedel met zijn geweerkolf tegen de rotsen te verbrijzelen. Hij werd ook schuldig bevonden aan de dood van de tweejarige Yael Haran, het zusje van Einat, dat overleed door verstikking toen haar moeder Smadar haar trachtte te verbergen tijdens de ontvoering. Kuntar werd voor deze gruweldaden tot driemaal levenslang veroordeeld, maar kwam na 29 jaar vrij in ruil voor de lichamen van twee gedode Israëlische soldaten. Hij kwam vorig jaar in december om het leven bij een raketaanval in een voorstad van Damascus.

Hellend vlak

Deze kindermoordenaar prijkte lange tijd als profielfoto op de Facebookpagina van Karim Hassoun, de algemeen secretaris en woordvoerder van Movement X. Deze radicale ‘Civil Rights Movement’ kan beschouwd worden als de opvolger van de AEL. Dyab Abou Jahjah is er eveneens de inspirator en leider van. Diezelfde Hassoun probeerde ook een herdenking voor Kuntar te organiseren. Dat deze idolatrie geen geïsoleerd gegeven is, tonen de commentaren van andere Movement X-kopstukken zoals Yassine Chanouf aan. Ze betwisten met name dat Kuntar een kindermoordenaar is en beschouwen hem als een icoon van de antizionistische strijd.

Toch wel merkwaardig dat prominente leden van een beweging als Movement X -dat zich zeer radicaal opstelt tegen racisme en voor gelijke rechten, twee zeer nobele doelstellingen- zich op glad ijs, zeg maar op een hellend vlak begeven wanneer het de joden die in de staat Israël wonen betreft.

Maar het antisemitische spook waart niet alleen rond in het Britse Labour en een paar Arabisch georiënteerde organisaties. Ook bij de PS, de grootste politieke partij in Franstalig België, zijn er al antisemitische incidenten geweest. Zo gaf Brussels PS-kopstuk Merry Hermanus in een blogpost op 18 april van dit jaar zeven voorbeelden van hoe zijn partij antisemitische trekken vertoont en stelde zich zelfs de vraag of een jood nog lid kan zijn van bepaalde afdelingen van de PS.

Als we dus de hypothese aannemen dat er inderdaad sprake is van ‘grensoverschrijdende’ uitspraken, hoe komt het dan dat een deel van de linkerzijde zich hier bezondigt aan anti-joods racisme? Want wat is antisemitisme anders dan racisme tegenover één bepaalde bevolkingsgroep met specifieke culturele, historische en/of religieuze banden en kenmerken? Het is de vraag die ook Ian Buruma stelde in een opiniestuk in De Standaard van 9 mei jongstleden getiteld ‘Alsof links geen jodenhaat kent‘ en waarbij hij tot de conclusie kwam dat links antisemitisme wel degelijk bestaat.

Mensen reduceren tot religie of etnie

Wanneer verglijdt antizionisme dan in antisemitisme? Een mogelijk criterium is de niet-erkenning van een jood als mens met daaraan verbonden onvervreemdbare rechten. Wanneer men een jood bijvoorbeeld als legitiem doelwit beschouwt omdat hij of zij in Israël woont, is er sprake van ontmenselijking.

Het is de visie die terreurgroepen als Hamas hanteerden wanneer ze de kinderen en jongeren in bussen en discotheken lieten ontploffen. Het zouden later toch maar soldaten van Israël zijn geworden. Evengoed zien we anti-Arabisch racisme in de joodse samenleving, de pendant van het antisemitisme. Het is het resultaat van een discours dat mensen reduceert tot hun religie of etnie.

Breuklijnen overstijgen

Wat het Midden-Oosten – en eigenlijk heel de wereld – nodig heeft, zijn mensen die de kracht hebben de breuklijnen te overstijgen, veeleer dan tegenstellingen op de spits te drijven en te laten etteren. We hebben geen nood aan ideologen die in het wilde weg roepen en beschuldigen, maar de balk in het eigen oog niet zien. We hebben ook geen behoefte aan kinder- en andere moordenaars, noch aan hun supporters. De wereld heeft nood aan meer Khurram Zaki’s, die de moed hebben alle vormen van onrechtvaardigheid aan te klagen én te verbinden.

Laten we hopen dat Sadiq Khan de nagedachtenis van Khurram Zaki zal eren door een goede burgervader te zijn voor alle Londenaars.