Waarom stemden sp.a en PS niet voor wapenembargo tegen Saoedi-Arabië?

Vlag van Saoedi-Arabië © Belga
Stavros Kelepouris
Stavros Kelepouris Journalist Knack.be

Zowat ieder Belgisch politicus spreekt schande van Saoedi-Arabië en wil de wapenuitvoer uit ons land stopzetten. Maar tussen droom en daad staan politieke steekspellen, electorale belangen, en principekwesties.

Schendingen van mensenrechten in het conflict met Jemen, manifeste onderdrukking van vrouwenrechten, onverholen financiële steun aan de radicale islam en de internationale islamterreur: Saoedi-Arabië is op het internationale niveau meer dan een kwajongen. Al geruime tijd is het in de Wetstraat en aan de Leuvenseweg dan ook bon ton om te roepen en te tweeten dat de betrekkingen met Saoedi-Arabië onder de loep genomen moeten worden, maar tot nog toe werd dat breed gedeelde standpunt nergens vertaald in wetteksten.

In de commissie Buitenlandse Betrekkingen van het Federaal Parlement werd gisteren een eerste poging ondernomen met een resolutie die een embargo vraagt op wapenhandel met de Golfstaat. Een bindend embargo kan het Federaal Parlement niet opleggen, want het zijn de deelstaten die bevoegd zijn voor buitenlandse handel – maar zo’n resolutie kan wel een eerste stap zijn om die deelstaten aan te porren. De meerderheidspartijen en de groenen schaarden zich gisteren achter de resolutie. De Vlaamse en Franstalige socialisten deden dat opvallend genoeg niet: zowel sp.a als PS hield het op een onthouding. Nochtans is bijvoorbeeld sp.a’er Dirk Van der Maelen een vocaal voorstander van zo’n embargo.

FN Herstal

Dirk Van der Maelen
Dirk Van der Maelen© Image Globe / JULIEN WARNAND

Wat blijkt: je hebt een embargo, en je hebt een embargo embargo. De teksten die aanvankelijk voorlagen beoogden een verbod op de uitvoer van wapens. PS en sp.a wilden daarentegen een extra categorie in de resolutie loodsen: de dual use-goederen, militaire technologie die zowel voor civiele als voor militaire doeleinden gebruikt kan worden – denk aan beeldschermen in militaire vliegtuigen of tanks, of in trainingsapparatuur voor piloten.

Vooral N-VA was gekant tegen een vermelding van dual use, maar na een geanimeerd debat werd een tussenoplossing gevonden: er wordt in de aangepaste tekst verwezen naar een Europese lijst waarin de relevante dual use-goederen zouden opgenomen zijn. Dat moet evenwel nog gedubbelcheckt worden door de juridische dienst van het Parlement, waardoor nog de nodige onzekerheid bestaat. Precies daarom onthield Van der Maelen zich nu voorwaardelijk bij de stemming: ‘als dual use niet onder het embargo valt, is dit een hypocriet gedoe,’ zegt hij.

FN Herstal is de reden dat de PS de hele dag ambras heeft zitten maken.

Ook PS wil zoals gezegd de woorden dual use in de resolutie zien staan, maar voor de Franstalige socialisten spelen ook andere belangen mee. Vlaanderen voert namelijk geen pure wapens uit naar Saoedi-Arabië – Wallonië wel. De fabriek van FN Herstal, nabij Luik, is zelfs wereldwijd de grootste leverancier van wapens aan de Saoedi’s. En welke partij staat toevallig bijzonder sterk bij de arbeidersgemeenschap van Luik en Herstal? De PS.

Speelt PS dubbel spel om de resolutie te dwarsbomen en de werkgelegenheid bij FN Herstal te vrijwaren? Bij geen enkele partij is er veel animo om daarover on the record te spreken, maar off the record komen de tongen snel los. ‘FN speelt sowieso mee,’ klinkt het bij een Vlaamse meerderheidspartij. ”t zal wel zijn! Dat is de harde realiteit,’ valt elders op te tekenen. ‘De hoofschotel is altijd de echte wapens, en dat is de reden dat PS de hele dag ambras heeft zitten maken: om een reden te vinden om zich te onthouden.’

Bij N-VA heeft men te doen met Gwenaëlle Grovonius (PS): ‘In de Kamer doet ze graag hoogdravend over onze standpunten tegen Saoedi-Arabië, maar dan wordt ze geconfronteerd met de realiteit van FN. Een spagaat die toch pijnlijk om zien is. Dus verschuilt PS zich achter een vraag om een gezamenlijk Europees standpunt, terwijl ze goed weten dat op dat niveau een consensus heel ver weg is.’

Wat doet Vlaanderen?

Ook sp.a ziet op Europese schaal weinig bewegen, en wil in tegenstelling tot haar Franstalige zusterpartij niet wachten op een resolutie uit het Europarlement. Een uitvoerstop vanuit België zal misschien weinig impact hebben – andere landen staan ongetwijfeld klaar om de rol over te nemen – maar toch willen de socialisten hun eisen niet naïef noemen. ‘Door het alleen in Vlaanderen te verbieden gaan we niet voor wereldvrede zorgen, maar we vinden wel dat Vlaanderen een voorbeeldrol zou moeten spelen – Wallonië trouwens ook. Daarna moeten we ons standpunt ook bepleiten op internationale fora, maar dat kan je enkel geloofwaardig doen als je het goeie voorbeeld geeft. ‘

Voorstellen uit de oppositie worden per definitie weggestemd

In ieder geval ziet het ernaar uit dat de dual use-goederen de resolutie wel zullen halen, ofwel letterlijk ofwel in de vorm van de Europese lijst. Bij Open Vld is er alvast geen bezwaar. Bij MR, N-VA en CD&V is er minder enthousiasme (‘Waar leg je de lijn? Naar Palestina mag je geen houten balk exporteren, omdat ze dat daar in het conflict kunnen inzetten.’) maar de partijen kunnen zich wel vinden in de duidelijke Europese lijst.

Tine Soens (sp.a) trachtte in het bevoegde Vlaams Parlement nochtans al verscheidene keren om de Vlaamse dual use-uitvoer stop te zetten, maar dat werd telkens snel weggestemd – ook door Open Vld. ‘Als Alexander De Croo op internationale fora gaat pleiten voor een embargo, zou zijn partij dat minstens in Vlaanderen mee goed kunnen keuren om te tonen dat het ons menens is,’ zo hekelt sp.a de ‘hypocrisie’ van de liberalen. Maar in het Vlaams Parlement is de politieke realiteit nu eenmaal dat de meerderheidspartijen ofwel allemaal samen voor een wetsvoorstel stemmen, ofwel allemaal tegen. Zoland er geen eensgezindheid is tussen N-VA, CD&V en Open Vld, hebben de voorstellen van de oppositie dus geen kans. Toch zou een akkoord in het Vlaams Parlement nu wel mogelijk zijn. ‘De resolutie vanuit het Federaal Parlement zou alvast een zeer krachtig signaal aan de deelstaten zijn,’ klinkt het.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content