‘Waarom het inkantelen van de OCMW’s wel een goede zaak is’

‘Geen van de diensten die de OCMW’s vandaag aanbieden, zullen verdwijnen’, schrijf Wim Leerman van het OCMW van Aalst naar aanleiding van de geplande veranderingen waarover de Vlaamse regering heeft beslist. Hij legt uit waarom de inkanteling in de gemeentebesturen een goede zaak is.

Op 16 januari 2015 keurde de Vlaamse regering de conceptnota goed over de ‘integratie van de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW’s) in de gemeentebesturen: inhoudelijke en proces-gerelateerde krijtlijnen’. Hiermee lanceerde het voor alle steden en gemeenten definitief het zogenoemde inkantelingsverhaal.

Naar aanleiding van de houding van de federale overheid tegenover het wel of niet afschaffen van OCMW’s, is er op vrijdag 13 mei 2016 een nieuwe conceptnota over de integratie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn en de gemeentebesturen door de Vlaamse regering goedgekeurd. Het zogenaamde ‘plan B’.

Er is al heel lang veel te doen om de integratie, inkanteling, fusie en andere begrippen die cirkelen rond de hoofden van elkeen die betrokken is bij de steden, gemeenten en OCMW’s van dit land.

Ik zie alvast twee goede redenen waarom ik niet tegen het ‘inkantelingsverhaal’ kan zijn.

Enerzijds omwille van de burgergerichtheid, de klantgerichtheid, het dichtst bij de burger staan van de lokale besturen. Met een burger die overigens slechts één lokale overheid ziet, ook al hebben die dan verschillende namen. Als een burger zich aanbiedt aan een balie, moeten we onze productencatalogus in die mate op punt hebben dat we proactief àlle producten aan die burger kunnen aanbieden op basis van de info die hij of zij aanlevert of door ons gekend is.

Komt iemand voor een kansenpas, dan zou die even goed moeten geholpen worden voor het vrijetijdsaanbod; komt iemand voor een leefloon, dan ook direct voor producten die nu mogelijks enkel bij de stad/gemeente geleverd worden. Het is niet meer van deze tijd dat iemand voor verschillende producten op verschillende fysieke plaatsen moet zijn. Dat geldt overigens ook voor de eigen OCMW’s-producten of eigen stadsproducten.

Zo is het evenmin logisch dat een burger die een – al dan niet elektronische – melding doet van adreswijziging niet geïnformeerd wordt en/of spontaan achteraf naar een ander (elektronisch) loket verwezen wordt als die ook een inname van openbaar domein moet aanvragen voor de verhuisfirma die helpt. Zo kan een pensioenaanvraag aanleiding geven tot een gesprek over de mogelijkheden tot vrijwilligerswerk. Zo zou een vraag van een burger aan het loket om de kost van het rijbewijs gespreid te betalen ook als gevolg moeten hebben dat er door een medewerker een vervolggesprek en een detectie gebeurt naar eventuele onderliggende problemen.

Creëren van eenheid in beleid

Als tweede reden zie ik de kans op het creëren van een eenheid in beleid en in de aansturing. Waarbij er één plaats is waar over alle lokale thema’s gedebatteerd en beslist wordt. Met één missie, visie en strategie op lokaal niveau, volledig coherent en geïntegreerd. Waarbij er via een echte financiële eenheid getracht wordt zo maximaal mogelijk aan alle lokale noden te voldoen, volgens de inzichten van bevolking, politiek en administratie. Dat die lokale noden kunnen verschillen van gemeente tot gemeente, hangt samen met de lokale democratie waar we allen samen voor ijveren.

Beide redenen ontmoeten elkaar. Het gaat in essentie namelijk veel verder dan de gegeven voorbeelden. Het uitgangspunt is niet om te komen tot een soort Sociaal huis 1.2, maar wel tot een Sociaal huis 2.0. Vanuit een soort holistische benadering realiseren we een écht geïntegreerd lokaal sociaal beleid. We spreken hierbij niet over de sociale en welzijnsdiensten van stad/gemeente en ocmw die eventjes worden samen gevoegd. Nee, echt alles. Met een proactieve zorg- en welzijnsreflex als tweede natuur bij àlle medewerkers en beleidsmakers van gemeente en ocmw. Zo zou de voor die burger moeilijke vraag aan het loket over het rijbewijs niet meer mogen gesteld worden. Zo zou een kwetsbaar gezin onmiddellijk mogelijkheden moeten hebben om het zoontje in te schrijven voor het voetbalkamp van de gemeente.

Lokale bestuur dat de burger het beste kent

Het OCMW verdwijnt op zich niet. Wat het OCMW deed – en daarvoor de COO’s en daarvoor de Heilige geesttafels (of armentafels) en de Burgerlijke godshuizen – zal verder gebeuren, onder de noemer van het ene lokale bestuur, de overheid die de burger het beste kent en het meest vertrouwt. Niets qua dienstverlening staat hiermee ter discussie. Er zal in de toekomst even goed ingezet worden op kinderopvang, ouderenzorg, leefloon, steun, sociale, curatieve, medische hulpverlening,… We schuiven eigenlijk gewoon wat meer op naar het Nederlandse model en gaan wat verder weg van het Franse.

Wim Leerman is secretaris van Stad en OCMW Aalst.

In Gent vindt vandaag een congres plaats van alle Vlaamse OCMW-secretarissen.