Vier decennia geleden stond Paul-Henri Spaak op de cover van de eerste Knack. Een gesprek met zijn dochter en zijn naaste medewerker over zijn nalatenschap.
Op de eerste omslag van Knack stond veertig jaar geleden een foto van Paul-Henri Spaak. Zijn dochter Antoinette en zijn naaste medewerker Etienne Davignon blikken deze week in Knack terug op veertig jaar Belgische geschiedenis en wereldgeschiedenis, en geven hun visie op de huidige regeringonderhandelingen. ‘Er is geen doel. Dat is de kern van het probleem.’
De voormalige premier, minister van Buitenlandse Zaken, secretaris-generaal van de NAVO, en zo verder, was bij de verschijning van de eerste Knack al enkele jaren met pensioen. Maar hij was in alle opzichten een elder statesman. Wat is een staatsman? ‘Dat ben je of je bent het niet. Het is in ieder geval een vak dat je niet kunt leren,’ zegt Etienne Davignon. De éminence grise van het Belgische zakenleven was in de jaren zestig de naaste medewerker van Paul-Henri Spaak. Dochter Antoinette Spaak bouwde aan een carrière in de Belgische francofonie en was in de jaren zeventig voorzitter van het FDF. Ze herinnert zich dat Hugo Schiltz haar vader leerde om naar Vlaanderen te kijken. ‘Hij leerde van Schiltz dat de Franstaligen zich niet bewust waren van wat er in Vlaanderen leefde.’
Het aanzien van politici is er in de voorbije 40 jaar niet op verbeterd. ‘In het Frans is die verandering merkbaar in het taalgebruik,’ stelt Davignon vast. ‘Er wordt nu courant gesproken over les politiciens, in tegenstelling tot les hommes politiques Aan de ene kant wordt er veel van die mensen verwacht. Aan de andere kant kunnen ze niet aan die verwachting tegemoet komen omdat de problemen zo complex geworden zijn.’
Hoe kijken ze naar de moeizame onderhandelingen over de vorming van een nieuwe regering? Davignon: ‘Het probleem is: als je niet weet wat je wilt bereiken, komt het compromis in de plaats van het project. Er is lang gedacht dat het beter was om ingewikkelde akkoorden te sluiten. Wat de mensen niet begrepen zouden ze gemakkelijker slikken. Dat is voor een deel waar, maar het is fundamenteel fout. Het is voor een deel waar omdat die dingen uiteindelijk toch zijn goedgekeurd. Het is fundamenteel fout omdat de dubbelzinnigheid over het einddoel blijft bestaan.’
Spaak: ‘Wat is de politieke realiteit vandaag? Een belangrijke minderheid van de Vlamingen wil separatisme. De Franstaligen zijn gelukkig met het federalisme, als de werking wordt verbeterd. Er kan perfect over de financiële middelen worden onderhandeld, zoals Bart De Wever dat wil. Maar waar moet het naartoe? Er is geen doel. Dat is de kern van het probleem.’
P.P./H.v.H.
