‘Vrijwilligers doen de samenleving draaien, elke dag opnieuw’

‘Ook het vrijwilligerswerk moet meegaan met zijn tijd’, schrijft Aaron Ooms van de Jongsocialisten. ‘Er zijn verschillende mogelijke oplossingen om in het huidige grote aanbod het aanwezige engagement te kanaliseren.’

Ik heb een nichtje, 20 jaar is ze, die zich sinds haar 15^e keihard inzet tegen pesten. Met een onder meer een project ‘Peer Support Vlaanderen’. Ik ken een kortrijkzaan die zich ondanks een veeleisende job zowel nationaal als internationaal smijt voor meer gelijkheid. Of een Limburgse die naast haar job niet enkel mantelzorger is maar tevens haar oneindige enthousiasme investeert in haar politiek engagement. Mijn broer is leider bij de Chiro. Ga zo maar door. Toch horen we als jongeren vaak dat we ons niet engageren, enkel Netflix zouden kijken. Laat het duidelijk zijn op de dag van het vrijwilligerswerk: dat is een aanfluiting van de realiteit.

Natuurlijk kunnen voorbeelden niet op tegen cijfers: het klassieke engagement daalt. Jeugdbewegingen vinden te weinig leiding, vzw’s worstelen met het vinden van voldoende vrijwilligers. Toch zien diezelfde organisaties, gelukkig, dat de participatiegraad hoog blijft. Er is tegelijk een bijzonder groot aanbod aan mogelijke engagementen. Die hoge participatiegraad en dat groot aanbod maken dat er een heel andere analyse kan gemaakt worden over vrijwilligers. Namelijk dat engagement andere vormen aanneemt en zich uit via nieuwe kanalen. Zo zien we dat jongeren zich steeds vaker op hun eigen manier, via eigen kanalen en op specifieke issues engageren. Mag het even?

Ondertussen ben ik op het eind van mijn driejarig vrijwillig engagement als voorzitter van een politieke jongerenbeweging. Wat ik alvast geleerd heb is dat het wemelt van enthousiasme en engagement. Bij politieke jongerenbewegingen, maar evengoed als het gaat over thema’s als het klimaat, over pesten en zich goed voelen, over onderwijs. Jongeren richten steeds vaker, en makkelijker, zelf iets op, een eigen initiatief. Dat inspeelt op waar zij van wakker liggen en met een duidelijk doel voor ogen. Net zoals jongeren zich steeds vaker smijten, in verschillende verbanden, op ‘hun’ thema. Zo is er een jonge Antwerpenaar die zich te pas en te onpas inzet rond ethisch hacken.

Zijn dada is zijn engagement. Alsof dat niet zou meetellen?

Niet enkel op dagen als vandaag, maar iedere dag, verdienen vrijwilligers, van elke generatie torenhoog respect. Zij doen de samenleving draaien. Meer zelfs. Ook in tijden waarin kritiek vaak bijzonder hard is en jongeren beter een olifantenvel hebben nog voor ze zich engageren doen we het als vrijwilliger, keer op keer opnieuw. Dat verdient respect en steun.

Dat we daarbij samen moeten nadenken over hoe we klassiek engagement opnieuw kunnen vormgeven is een evidentie. Waarom zou de scouts zich niet durven focussen op thema-maanden? Waarbij er naast een vaste leiding afwisselend anderen komen om activiteiten te doen rond pakweg ruilhandel of kampen bouwen. Waarom werken drukkingsgroepen niet met een brede basis geïnteresseerden die ze activeren per thema? Politieke jongerenbewegingen zouden kunnen samensmelten als het over klimaat gaat bijvoorbeeld. Zij aan zij opstappen in betogingen, samen druk zetten op overheden. We zouden zelfs meer bereiken dan binnen de huidige grenzen. Kortom, er zijn heel wat mogelijke oplossingen om in het huidige grote aanbod het aanwezige engagement te kanaliseren. Als Netflix ons iets dient te leren is dat we moeten meegaan met onze tijd, ook als het gaat over vrijwilligerswerk. Want onze samenleving is maakbaar, en het zijn actieve, geengageerde burgers die er het mooiste van maken.

Maar dat vraagt een samenwerking van vzw’s, middenveld, mensen en overheden. Waarbij de overheid de middelen voorziet zodat vrijwilligers hun engagement kwalitatief kunnen vormgeven. Waarbij vzw’s en het middenveld niet blijven hangen in het verleden en zich durven herdenken en mensen zich blijven voluit geven. Zonder zich te laten afschrikken door een regering die vandaag al te makkelijk dreigt met het afnemen van subsidies van vzw’s die hun liedje niet zingen.

En dat laatste is de politieke dimensie. Dat is mijn dada, en mijn engagement.