‘Vreemdelingen zijn niet in elke gemeente gelijk voor de wet’

Mensen die naar België komen om te werken, te studeren, of op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging stoten bij sommige gemeenten waar ze zich aanmelden op allerhande willekeurige, soms bizarre administratieve struikelstenen. Dat meldt François De Smet, directeur van Federaal Migratiecentrum Myria.

Myria en zijn partnerorganisaties worden dagelijks geconfronteerd met traagheid, overdreven formalisme, verschillende toepassingen van dezelfde regels van gemeente tot gemeente, of zelfs van ambtenaar tot ambtenaar bij dezelfde gemeente – kafkaiaanse toestanden dus die een belemmering vormen voor het ontplooien van normale activiteiten en dezelfde integratie die vanuit het beleid vaak verlangd wordt.

Extreem lange wachttijden

EU-burgers die zich in België vestigen om er te werken of een partner te vervoegen, krijgen in afwachting van een identiteitskaart doorgaans meteen een voorlopig verblijfsdocument.

Sta me toe een voorbeeld te geven. Een Spaanse vrouw probeerde zoals vereist per e-mail een afspraak te maken met de Limburgse stad waar ze woont om haar inschrijving in orde te maken. Drie maanden later had ze nog steeds geen reactie van de stad ontvangen. De administratie kon naar verluidt de bewuste e-mail nergens terugvinden, waardoor de vrouw pas na vier maanden de juiste papieren ontving om zich te kunnen inschrijven als werkzoekende, en dus volle toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt. Binnen dezelfde periode, waarin ze tot vijf keer terugkeerde naar de gemeente, bleef ze eveneens verstoken van onder meer een ziekteverzekering.

België schendt met deze lange wachttijden het vrij verkeer van burgers van de Europese Unie, een blamage voor een van de oprichtende landen van de Unie.

Strenger dan de Dienst Vreemdelingenzaken

Het formalisme van sommige gemeenten berokkent gezinnen enorme moeilijkheden. De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), die toeziet op de toegang tot het grondgebied van vreemdelingen, kent in bepaalde omstandigheden een visum toe op basis van gezinshereniging. Erkende vluchtelingen kunnen bijvoorbeeld hun minderjarige kinderen laten overkomen, of niet begeleide minderjarigen hun ouders. De administratie van DVZ, die niet bepaald bekendstaat om haar laksheid, onderzoekt de verwantschap, en gaat al dan niet over tot erkenning, rekening houdend met het feit dat mensen op de vlucht moeilijk of niet aan originele geboorteaktes geraken.

Een ander voorbeeld. Met een dergelijke erkenning in de hand diende een Iraakse niet-begeleide minderjarige erkende vluchteling, behorende tot de religieuze minderheid van de Yezidi, zich aan bij een Oost-Vlaamse gemeente om zijn familieleden in te schrijven. De ambtenaar van de burgerlijke stand weigerde echter de afstammingsband tussen kinderen en de ouders, en de huwelijksband tussen de ouders te erkennen. De familie stelde dan voor om bij de Iraakse ambassade in Brussel eensluidend verklaarde kopieën van deze aktes te gaan halen en deze te laten legaliseren door het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook dit werd geweigerd. Omdat de gemeente de geboorteakte niet aanvaardt, worden ze beschouwd als ‘onverwant’. Dit betekent dat je zoon of dochter niet je zoon of dochter is in de ogen van de gemeente omdat je geboorteakte niet de juiste stempel draagt, met alle gevolgen van dien inzake gezinsbijslag, ziekteverzekering enzomeer tot de gemeente van mening verandert, of een vonnis na een lange en dure gerechtelijke procedure anders beslist.

Deze gevallen komen zeer vaak voor. Niet alleen vluchtelingen uit door oorlog verscheurde landen als Jemen, Irak, of Syrië, maar ook familieleden van EU-burgers en Belgen die hun aanvraag tot gezinshereniging op de gemeente indienen ondervinden hierbij problemen.

Handicap

Ik geef graag nog een voorbeeld. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest meldt de heer B. zich met alle vereiste documenten bij de gemeente om Belg te worden. Hij lijdt echter aan een motorische handicap waardoor hij de documenten niet kan ondertekenen. Om diezelfde reden verkreeg hij reeds een officiële vrijstelling voor de ondertekening van zijn identiteitskaart. Voor het verkrijgen van de Belgische nationaliteit is het de gemeente die de nodige documenten inzamelt, waarop het parket zijn advies baseert.

In dit geval eist de gemeente een (getekende!) door de notaris geofficialiseerde volmacht. De begeleidster van de heer B. krijgt van het parket een e-mail waarin dat laatste stelt dat de gemeente de mondelinge aanvraag moet accepteren. Maar ook dit werd door de ambtenaar geweigerd. Pas na schriftelijke tussenkomst van Myria, samen met Unia, en een misnoegd parket, werd de patstelling doorbroken.

Met Myria, het Federaal migratiecentrum, geven we het Myriadoc Vreemdeling in zijn gemeente concrete aanbevelingen om iets te doen aan onduidelijke registratieprocedures voor EU-burgers, vage of ontbrekende regels voor verblijfscontroles, de nood aan ontvangstbevestigingen bij inschrijvingsaanvragen, en aan specifieke opleidingen voor gemeenteambtenaren inzake toegang tot de nationaliteit.

De meeste gemeentebesturen leveren puik werk. Met dit document moedigen we de overige gemeentes aan om in te zetten op efficiënte procedures conform de wet, om geen onnodige hinderpalen op te werpen die de integratie van vreemdelingen in de weg staan.