Voor slapelozen: yoga is de nieuwe powernap

Van Bikram tot Kundalini: het aantal yogamethodes lijkt schier eindeloos. Wie last heeft van vermoeidheid, kan zich nu ook wagen aan yoga nidra of ‘slaapyoga’.

Wanneer actrice en lifestylegoeroe Gwyneth Paltrow iets zegt, wordt veel gegniffeld maar rinkelt ook de kassa. Toen zij een tijdje geleden begon te kwekken over ‘ clean sleeping’ (zuiver slapen, letterlijk vertaald) en de link met yoga nidra, zagen heel wat yogascholen wereldwijd hun kans om van zogenaamde ‘slaapyoga’ een nieuwe trend te maken. En nu ook Evy Gruyaert er lovende woorden over heeft – ten slotte toch de vrouw die haar volk leerde joggen, fietsen, fitnessen, golfen, zwemmen, enzovoort – zou ook Vlaanderen wel eens overstag kunnen gaan voor yoga nidra. Op websites van yogascholen wordt deze methode alvast uitgebreid bewierookt: zowat overal lees je dat één uur yoga nidra gelijk zou staan met ‘vier uur reguliere slaap’. De Nederlandse yogalerares Eliane Bernhard ging nog verder. Volgens haar is yoga nidra ‘sterker dan de beste drugs en alle bewustzijnstechnieken bij elkaar’.

Na wat zoeken vindt u vast wel een workshop yoga nidra dicht bij huis. Maar u kunt het ook gewoon op eigen houtje uittesten. Op YouTube staan talloze filmpjes met instructies, en er is ook het boekje Slaapyoga dat in 2015 verscheen en al aan zijn vijfde druk toe is. Wanneer we het bijbehorende audiofragment downloaden en afspelen, worden we toegesproken door een zachte vrouwenstem. ‘Hari Om Tat Sat’, begint die mysterieus. Later lezen we in hoofdstuk 8 van het boek dat dit een Vedische mantra is die zoveel betekent als: ‘Dat is de waarheid’. De vrouwenstem vraagt ons om op de rug te gaan liggen in ‘savasana’. Die ‘lijkhouding’ is volgens yogi’s ‘de belangrijkste houding in de yoga’. Wij zijn vooral blij dat dit geen technisch hoogstandje is à la de opwaartse hond of de lotushouding. Een lijk ligt blijkbaar plat op z’n rug met voeten en handen die losjes van het lichaam af vallen. Maar terug naar onze vrouwenstem. Die heeft intussen gevraagd om diep in en uit te ademen en een ‘sankalpa’ of ‘krachtspreuk’ uit te spreken (daarover later meer) en begint vervolgens met ‘de verkenning van het lichaam’: we moeten onze aandacht telkens op een ander punt focussen, van de duim tot de kleine teen. Na tien minuten mogen we weer opstaan. Kwiek en monter.

Lucide slapen

Wanneer we Kirstin Hanssen spreken, een van de auteurs van Slaapyoga, heeft ze er ook net een sessie opzitten. ‘Meestal doe ik dit net na het ontwaken, om nog even diep te ontspannen. Maar het kan ook een ideaal “vieruurtje” zijn tijdens een drukke werkdag. Ik voel dat ik de uren nadien veel alerter ben, en extra helder in m’n hoofd.’ Is tien minuten in lijkhouding gaan liggen dan gewoon een veredelde powernap? Toch niet, aldus Hanssen. ‘Een powernap kan voor sommige mensen misschien wonderen doen, maar voor mij werkt het niet: overdag sta ik “aan”, dan val ik niet zomaar in slaap. Bovendien bestaat de kans dat ik nadien extra moe ben. Terwijl ik me na tien minuten slaapyoga helemaal opgekikkerd voel.’

Yoga Nidra werd op de kaart gezet door de Indiase goeroe Swami Satyananda Saraswati, die het omschreef als ‘lucide slapen’. In zo’n traditionele sessie lig je tot anderhalf uur stil, vertelt Hanssen. ‘Maar voor veel mensen met een druk leven is het niet haalbaar om dagelijks zo lang naar de yogales te gaan. Omdat we hen toch de kans willen geven om snel energie bij te tanken, hebben we deze oude techniek vertaald naar slaapyoga: eenvoudige sessies van tien tot vijftien minuten. De essentie blijft bewaard: de reis door het lichaam en de krachtspreuk.’ Volgens Hanssen verlicht slaapyoga de spanning, zowel fysiek als mentaal en emotioneel. ‘Tijdens de lichaamsreis gaan je bloeddruk en hartslag omlaag, waardoor je lichaam helemaal ontspant. Maar dankzij de “sankalpa” of krachtspreuk kun je ook je geest herprogrammeren. Door in gedachten telkens een zinnetje te herhalen à la “Ik ben zo stevig als een boom” of “Ik heb mezelf lief”, zal na verloop van tijd je zelfvertrouwen toenemen.’ Al klinkt ook dat weer zweveriger dan het is, benadrukt Hanssen. ‘Iedereen, hoe nuchter ook, kan dit leren. Mijn zoontje vond slaapyoga zelfs al leuk op z’n vierde. Stil liggen, luisteren en ontspannen: meer hoef je niet te doen.’