‘Voor kinderen maakt het niet uit welke kleur Piet heeft’

De discussie rond Zwarte Piet past in een brede maatschappelijke bewustwording, vertelt Patrick Loobuyck (UAntwerpen). ‘We proberen in het reine te komen met ons koloniale verleden.’

Zwarte Piet is onmiskenbaar een restant van ons donkere koloniale verleden. Waarom kunnen we zo moeilijk afstand doen van zaken die daar symbool voor staan? (Rutger Wuyts, Lier)

Patrick Loobuyck: Fouten toegeven is altijd moeilijk. Maar veel mensen schrikken van dit debat omdat ze Zwarte Piet nooit als een vorm van cultureel racisme hebben gezien. Voor hen is hij geen verwijzing naar ons koloniale verleden, maar gewoon een personage in een onschuldig kinderfeest. Ze hebben het gevoel dat ze zich moeten verantwoorden voor iets waar ze zich nooit schuldig aan hebben gemaakt.

Gaat het in deze discussie niet eerder over het verlies van onze onbezonnen fantasie? Het kind heeft heus geen weet van slavernij en racisme. (Brenda Moens, Dendermonde)

Loobuyck: Het klopt dat het verhaal rond Sinterklaas en Zwarte Piet op fantasie berust. Het grote voordeel daarvan is dat het ook variatie en evolutie toelaat. In de verbeelding kunnen de Sint en de Piet vele gedaantes aannemen. Vroeger was Zwarte Piet een Moorse slaaf met een zak en een roe, nu is hij een gekke kindervriend met roetvegen. Kinderen zien die figuren voor het eerst, voor hen maakt het niet uit of het nu roetpieten of regenboogpieten zijn. De enigen die hier zwaar aan tillen, zijn de volwassenen.

De discussie rond Zwarte Piet is vooral een symbooldiscussie, die past in een bredere mentaliteitsverandering.

Waarom moeten wij onze waarden nu plots allemaal opgeven? Omdat we door andere volkeren gedomineerd worden? (Marie Anne Audooren, Zingem)

Loobuyck: Het is niet omdat je rekening houdt met de gevoeligheden van anderen, dat je je eigen identiteit moet opgeven. Niemand pleit ervoor om Sinterklaas en Zwarte Piet af te schaffen. Er is alleen de legitieme vraag om de verwijzingen naar het koloniale verleden en de racistische bijklank te laten verdwijnen. Zo wordt de traditie aanvaardbaar voor iedereen in onze samenleving. Al moeten we misschien vaker benadrukken dat ieders identiteit belangrijk is: die van minderheden, maar uiteraard ook die van de autochtone Vlamingen.

Is het niet vooral belangrijk dat we jongeren op school veel uitgebreider inlichten over slavernij en de rol van onze voorouders daarin? (Liesbeth Dhondt, Roeselare)

Loobuyck: De discussie rond Zwarte Piet is vooral een symbooldiscussie, die past in een bredere mentaliteitsverandering. Ik denk dat ze inderdaad een goede aanleiding is om op school stil te staan bij het koloniale verleden. Daar mag sowieso meer aandacht voor komen in het onderwijs, een evolutie die gelukkig al volop bezig is. Ik vermoed dat veel scholen bijvoorbeeld wel een bezoek zullen brengen aan het vernieuwde Afrikamuseum in Tervuren.

VRAAG VAN DE WEEK

De symbolische betekenis van Zwarte Piet is al sterk geëvolueerd: van knecht tot kindervriend. Waarom stuiten de materiële verwijzingen naar slavernij nu pas op verzet? (Lennart Van Eycken, Wondelgem)

Loobuyck: Dat we nu pas oog hebben voor de referenties naar slavernij, wijst op een bredere bewustwording in onze samenleving. We zijn op zoek naar manieren om in het reine te komen met ons koloniale verleden. Denk maar aan het succes van Congo van David Van Reybrouck, maar ook aan de ophef rond standbeelden van Leopold II, of aan de vernieuwing van het Afrikamuseum. Bovendien wordt de zwarte minderheid in ons land steeds mondiger. Sinterklaas is ook hun feest, en ze pikken het niet langer dat ze door bepaalde elementen daarvan gekwetst worden. In Nederland is deze discussie overigens al sinds de jaren 60 aan de gang.