De partijraad van de N-VA buigt zich over de opvolger van ondervoorzitter Valerie Van Peel, die in 2024 met politiek kapt. De West-Vlaamse Maaike De Vreese is favoriet. De vertrouweling van Theo Francken moet de partij steviger verankeren in West-Vlaanderen, nog steeds een moeilijke provincie voor de partij. ‘Vorige keer werkte de steun van Francken in haar nadeel.’
Deze voorbeschouwing werd vóór de verkiezing gepubliceerd. Bij die stemming haalde niet De Vreese, maar Truyman het tegen de verwachtingen in. Lees hier meer.
Wie wordt de nieuwe rechterhand van voorzitter Bart De Wever? Daarover blaast de partijraad van de N-VA vandaag verzamelen. Die raad is een soort N-VA-parlement met een bonte verzameling aan lokale, provinciale en nationale kopstukken. Via een stemming wordt beslist wie er samen met voormalig minister Steven Vandeput N-VA-ondervoorzitter wordt.
Het ondervoorzitterschap is een prestigieuze titel binnen de partijrangen. Samen met de voorzitter en een spilfiguur als algemeen directeur Piet De Zaeger stippelen beide ondervoorzitters de koers van de partij uit binnen het zogeheten Dagelijks Bestuur. ‘Het is de meest inner circle die je kan hebben’, zegt Steven Vandeput.
De stemming komt er na het vertrek van Valerie Van Peel. In 2024 stopt het Kamerlid met politiek, een beslissing die ze begin juni onderstutte met kritiek op het politieke bestel van vandaag. ‘Het politieke systeem zit vast’, klonk het in een open brief, ‘Daarbinnen tegen onbeweeglijke muren blijven beuken, is voor mij niet meer gezond.’ In de aanloop naar de verkiezingen van 2024 besloot ze haar mandaat als ondervoorzitter al sneller neer te leggen.
Haar beslissing zorgde voor een kleine schok doorheen de partij. Van Peel deinsde er nooit voor terug om samen te werken met parlementsleden van andere politieke gezinden, in het bijzonder voormalig SP.A-voorzitter John Crombez. Met haar bevlogen en bijwijlen emotionele tussenkomsten in de Kamer dwong ze ook buiten de gele rangen respect af.
Bovendien volgde haar exit snel op die van die andere ondervoorzitter, Lorin Parys. Hoewel hij binnen de partij al langer geboekstaafd stond als toekomstig kopstuk, stapte hij over naar de sportwereld. Als CEO van de Pro League staat de Vlaams-nationalist nu aan het hoofd van de Belgische voetbalcompetitie. Parys werd in april opgevolgd door ex-minister en Hasselts burgemeester Steven Vandeput.
Lijn-Francken
En de verkiezing van Parys en Van Peel begin 2021 hád al voor spanningen gezorgd. Doordat kandidaat-ondervoorzitter Theo Francken niet de nodige stemmen had gekregen, leek het alsof de grillige partijraad de N-VA ervoor wilde behoeden om de hardere lijn-Francken te bewandelen, ten voordele van de zachtere aanpak van het duo Parys-Van Peel.
Francken meldde zich ook niet meer aan als kandidaat toen Parys en later Van Peel er de brui aan gaven.
Wel koos Francken ervoor om Maaike De Vreese te steunen bij haar worp naar ondervoorzitterschap na de exit van Parys. De Brugse De Vreese werkte op het kabinet van Francken in zijn periode als staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Vandaag houdt de ex-cabinetard zich in het Vlaams Parlement bezig met gelijkaardige kwesties als transmigratie en arbeidsmigratie.
Maar ondanks de steun van een topper als Francken haalde De Vreese het toen niet. ‘Meer nog’, zegt een insider, ‘zijn steun heeft wellicht net tégen haar gewerkt.’
Lees verder onder het artikel.
Jean-Marie Dedecker
Vandaag liggen de kaarten anders. De Vreese heeft als enige tegenkandidaat tegenover zich de nationaal onbekende Lieve Truyman, schepen in Temse en lid van de partijraad. De poulain van Francken kan het ondervoorzitterschap eigenlijk niet mislopen.
Volgens De Vreese heeft de partij geen nood aan grote ideologische bijsturingen. ‘Maar wel aan inhoudelijk sterke voorstellen die overtuigen, prikkelen en die onze partij nog meer op de kaart zetten’, zegt ze.
Dat De Vreese uit West-Vlaanderen afkomstig is, speelt in haar voordeel. Die provincie is al langer een zorgenkind voor de partij. N-VA-aartsvader Geert Bourgeois is 71 jaar, Vlaams fractievoorzitter Wilfried Vandaele is aan zijn laatste legislatuur bezig. Jongere politici als Izegems burgemeester Bert Maertens en Kortrijks schepen Axel Ronse blijven relatief onder de radar. Enkel Kamerlid, gewezen ondervoorzitter en ex-minister Sander Loones steekt boven het maaiveld uit. ‘Het is duidelijk dat we nieuwe mensen kunnen gebruiken hier in West-Vlaanderen’, zegt Vandaele.
Al was het maar om de leemte te vullen die Jean-Marie Dedecker zal achterlaten. Doordat de Middelkerkse burgemeester als onafhankelijke op de West-Vlaamse Kamerlijst stond, kon de partij in 2019 maar liefst 40.800 stemmen verzilveren. Ter illustratie: Dedecker was als lijstduwer goed voor 14 procent van alle West-Vlaamse stemmen voor de N-VA. Enkel lijsttrekker Loones deed beter (44.000).
Bovendien is de provincie ook politiek-inhoudelijk problematisch voor De Wever en co. Dat heeft te maken met het Ventilus-project, dat de stroom van windmolens in de Noordzee naar het binnenland moet voeren. Terwijl energieminister Zuhal Demir zint op bovengrondse hoogspanningslijnen, staan veel West-Vlaamse burgemeesters erop dat die minstens gedeeltelijk onder de grond verdwijnen. In hoofdzaak bestaat de oppositie uit CD&V-burgemeesters, maar met Bert Maertens en Wilfried Vandaele zijn er ook N-VA-criticasters.
Volgens Vandeput is het logisch dat de partijtop een ‘zo breed mogelijke spreiding’ beoogt. Al zal de cockpit van de partij nu wel onvermijdelijk ‘Vlaams’ kleuren. Met het vertrek van Van Peel verdwijnt ook het laatste Kamerlid. Met De Wever, Vandeput en De Vreese blijven drie Vlaamse Parlementsleden over.
Afspraak met de geschiedenis
Niettemin staat het ondervoorzitterschap lang niet garant voor een grotere populariteit. Een bron: ‘De functie is wat je er zelf van maakt. Lorin Parys nam politiek gezien veel ruimte in, en kreeg die ook van De Wever. Maar andere ondervoorzitters verkiezen dan weer om zich veel meer met praktische zaken bezig te houden, zoals de lokale afdelingen.’
Daarnaast moet De Vreese nog groeien. Op 38 jaar is ze als politica nog jong, volgens een parlementslid ‘moet ze toch nog wat boterhammen eten’.
Hoe dan ook verlegt de partijtop haar aandacht stilaan naar het partijcongres begin volgend jaar. Daar zal De Vreese een hoofdrol spelen als themavoorzitter van het onderdeel ‘Warm Vlaanderen’. Steven Vandeput: ‘Ik verwacht er geen grote koerswijzigingen. Eerder zal het congres onze standpunten meer op scherp stellen.’
Het evenement moet dus vooral de neuzen in dezelfde richting zetten naarmate 2024 nadert. Dat verkiezingsjaar wordt door De Wever omschreven als een nieuwe afspraak met de geschiedenis, een volgende kans om samen met de PS het land om te turnen in een België 2.0.
Maaike De Vreese mag al boterhammen beginnen eten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
