‘Vertraging bij de bouw van stations Bergen en Gent: niemand durft totale kostprijs te voorspellen’

Gents gemeenteraadslid Veli Yüksel staat stil bij de problemen bij de bouw van de treinstations in Gent en Bergen, en ziet heel wat gelijkenissen in beide dossiers.

Stel, u bent een huis aan het bouwen. En gaandeweg willen uw architect en uw aannemer met u praten. Er zit namelijk ‘beetje’ vertraging op de werken. U zal nog even in het tuinhuis moeten blijven wonen. Nog zo’n jaar of vijf. U zucht eens, en zegt: ‘Ach, ok.’ Wat is vijf jaar in een mensenleven, zou je kunnen zeggen.

Maar ook, het budget is ‘een beetje’ overschreden. U had een budget van 500.000 voorzien. Da’s ondertussen bijna vijf miljoen geworden. Jammer, zegt u, maar het kan niet anders. Continuons!

Een verzonnen verhaal? Nee, dit is geen science-fiction. Dit is het zeer reële scenario van het treinstation van Bergen. Het pogramma #Investigation van de RTBf verdiepte zich vijf maanden lang in de plannen en facturen en durfde het aan om het hele dossier netjes te fileren. En als Gentenaar kon ik niet naast de gelijkenissen kijken tussen het station van Bergen en het Sint-Pietersstation in Gent.

In Gent was het niet een TV-zender die de budgetten onder de loupe nam, maar het Rekenhof. Op mijn vraag en initiatief trok het Rekenhof in 2019 het Gentse stationsdossier naar zich toe en kwam in een recent rapport tot zeer vergelijkbare conclusies.

Ik zet de twee werven even naast elkaar.

De NMBS richtte een apart vastgoedfiliaal Eurogare op om het stationsproject in Bergen aan te sturen. Het station zou in 2015 af zijn, om de stad op de kaart te zetten naar aanleiding van het feit dat Bergen Culturele Hoofdstad van Europa was. Maar men is er nog steeds aan het werk. Naarmate de tijd verliep, volgden de aannemers elkaar in snel tempo op. Vandaag is de hoofdaannemer CIT Blaton. Het oorspronkelijk budget bedroeg 37 miljoen euro en is ondertussen opgelopen tot maar liefst 324 miljoen euro.

De NMBS schakelde voor het stationsproject in Gent het vastgoedfiliaal Eurostation in als studiebureau en bouwpromotor. Het station zou in 2014 af zijn, maar ondertussen ligt de werf stil. Meerdere aannemers namen de klus op zich en vertrokken daarna snel. CIT Blaton is momenteel ook in Gent de hoofdaannemer. Voor de eerste fase (spoor 12 tem spoor 8) is het budget met 36 procent overschreden. Niemand durft zich te wagen aan het voorspellen van de totale kostprijs.

Twee prestigieuze NMBS-dossiers die allebei tegelijk uit de bocht gaan. Wat is er aan de hand? De NMBS wijst naar ‘onvoorziene’ omstandigheden. De ondergrond die niet mee wou, een leverancier die de handdoek in de ring gooide, een foutje in het ontwerp,… Kortom, dat zijn allemaal zaken die iedereen al meemaakte die ooit een huis heeft gebouwd. Maar dat verklaart in het geval van Gent Sint-Pieters niet de voorlopige vertraging van 13 jaar (het station zou klaar zijn eind 2027) en de exorbitante meerkost voor de belastingbetaler.

De oorzaak is te vinden in de manier waarop de NMBS de werf organiseert: telkens werd een vastgoedfiliaal opgericht om het project aan te sturen. En daar liep het fout in zowel de planning, de opvolging en het kostenbeheer. De twee dossiers zijn samen te vatten tot één woord: ‘amateurisme’. En de NMBS weigert nog steeds om hieruit lessen te trekken, ook al zijn die er duidelijk wel.

Dikkere budgetten goedkeuren en het voortdurend uitstellen van de opleveringsdatum. De NMBS lanceert de bestekken, controleert ze, stelt ze uit. De NMBS pareeet de kritiek (van het Rekenhof) met; “We hebben ons gedragen als goede huisvader, in het belang van de reiziger”. Pardon? Mocht het over uw huis gaan, dan had u het studiebureau of de bouwpromotor met zo’n meerkost en vertraging al lang op straat gezet.

Maar bij de NMBS passeert dit met groot gemak, want verantwoording afleggen aan het grote publiek of aan de aandeelhouders (parlementen/gemeenteraden), gebeurt niet. Ik maak me sterk dat een grotere transparantie de NMBS (en haar filialen) zal aanzetten tot enige haast en iets meer zuinigheid met belastinggeld.

Hoe organiseer je dit? Door een extern bouwkostenmanagement aan te stellen dat rigoureus en op regelmatige basis rapporteert aan alle stakeholders, inclusief de pendelaars en politieke mandatarissen. Een onafhankelijk bouwkostenmanagement waakt over de oorspronkelijke budgetten, houdt toezicht op de kwaliteit van de bouwactiviteiten en de vooropgestelde deadlines. In Nederland is zo’n bouwkostenmanagement de evidentie zelve en een belangrijke actor, zeker voor publieke bouwprojecten zoals bijvoorbeeld het station van Utrecht en de luchthaven van Schiphol.

Ik ben er zeker van dat ook de politieke wereld zich hierin kan vinden, want ook daar groeit de frustratie. De politiek wordt afgerekend op dossiers waarop ze geen impact heeft. En geen enkele politicus wil afgerekend worden op een gebrek aan professionalisme dat binnen de NMBS aanvaard wordt als de normaalste zaak van de wereld.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content