Universiteit van Vlaanderen: 1 miljoen views in eerste jaar

© Universiteit van Vlaanderen

‘Wat zegt de wetenschap’: onder die noemer vindt u hier vanaf 30 september dagelijks filmpjes waarin Vlaamse wetenschappers een verkiezingsthema fileren. Het worden ‘preventieve factchecks’, waaruit politici en burgers hun conclusies kunnen trekken. En ze luiden meteen het begin in van een tweede jaar Universiteit van Vlaanderen, dat kan terugblikken op een succesvolle start.

Fake news! Die waarschuwing hebt u de voorbije maanden en jaren al iets te vaak gehoord. Gelukkig duiken op steeds meer redacties factcheckers op om feiten van onzin te onderscheiden. Maar soms is voorkomen beter dan genezen. Daarom besloot Universiteit van Vlaanderen om, samen met partners Knack en VRT NWS, zes verkiezingsthema’s ‘preventief’ te factchecken. In snedige filmpjes worden die thema’s – van minder auto’s in steden tot armoedebestrijding – gefileerd. Een academisch expert geeft cijfers, achtergrond én (politieke) mogelijkheden. Zo kunnen politici en burgers hun conclusies trekken.

Die zullen goed van pas komen op de kopstukkendebatten van Knack en Radio 1 die van 1 tot en met 5 oktober plaatsvinden in vijf universiteitssteden: Leuven, Brussel, Gent, Hasselt en Antwerpen. De verzamelde politici proberen op zulke debatten zo overtuigend mogelijk hun meningen te slijten. Maar waarop zijn die gebaseerd? Op kennis en feiten, of toch eerder op ideologie, buikgevoel en verwachtingen van kiezers?

Academische TED-talks

‘Kennis en wetenschap moeten er niet zijn voor de happy few, maar voor iedereen’: vanuit dat idee besloten Johnny Quidé en Roel Bellingen de Universiteit van Vlaanderen op te richten. Ze vonden inspiratie bij onze Noorderburen, waar de Universiteit van Nederland al enkele jaren een groot succes is, met intussen ruim 650 onlinecolleges en 40 miljoen views. Dus namen ze enkele partners onder de arm – onder meer de Vlaamse universiteiten, Knack en VRT – en werd de Universiteit van Vlaanderen op 29 augustus 2017 een feit.

Intussen staan honderd gratis colleges online, over de meest uiteenlopende thema’s. Het concept is telkens hetzelfde: tijdens opnamedagen in de vijf Vlaamse studentensteden geven professoren of onderzoekers een kwartier lang het beste van zichzelf. Die filmpjes – een soort academische TED-talks – worden verspreid via YouTube, de website van Knack en de VRT.

In het eerste jaar hadden de honderd filmpjes ruim 1 miljoen views. Gemiddeld bleven mensen ook meer dan 8 minuten kijken.

Meer dan 1 miljoen views

En er wordt best vaak naar gekeken, zo blijkt. In het eerste jaar hadden die honderd filmpjes ruim 1 miljoen views. Gemiddeld bleven mensen ook meer dan 8 minuten kijken. Dat is verrassend lang, althans in YouTube-termen. Daarnaast werden ruim 50 colleges al herwerkt tot podcastafleveringen. Die werden in totaal meer dan 300.000 keer gedownload.

Maar het totale bereik bleek nog een pak groter. Zo verschenen op de website van Knack ook een zestigtal opiniestukken waarin de wetenschappers hun videocolleges nog konden verdiepen: goed voor ruim 80.000 unieke lezers. Op Radio 1 (in programma’s als Nieuwe Feiten, Interne Keuken en Hautekiet) en Radio 2 (De Madammen) werden regelmatig fragmenten van videocolleges afgespeeld en kwamen de experts ook aan het woord. In totaal werden zo 17,5 miljoen luisteraars bereikt.

Maar ook andere media pikten de thema’s op: zo verscheen in De Morgen een artikel over het college ‘Hoe groot is de kans dat je voor altijd bij elkaar blijft’. Het was goed voor 24.000 views. Alles samen werden ruim 19 miljoen lezers bereikt via artikels en marketing. In totaal leverden de colleges op één jaar 38 miljoen ‘contactmomenten’ op, zo becijferde Universiteit van Vlaanderen.

Divers publiek, diverse proffen

De videocolleges van Universiteit van Vlaanderen mikken bewust op een zeer breed publiek, al is er – dankzij de vrij ‘flitsende’ aanpak en communicatie – wel extra aandacht voor tieners, twintigers en dertigers. De leeftijdscategorie 25 tot 34 jaar maakt dan ook het grootste aandeel kijkers uit: 24 procent.

Van de 84 wetenschappers die al één of meerdere online colleges inblikten, is 35 procent tussen de 40 en 50 jaar, een kwart is aan de jongere kant (30 tot 40 jaar). Qua gendergelijkheid zou het wel nog beter kunnen: 32 procent van de sprekers waren vrouwen. Een magere troost misschien: hiermee scoort Universiteit van Vlaanderen nog altijd beter dan het nationale gemiddelde, met slechts 20 procent vrouwelijke professoren. Een gelijkere verdeling blijft wel op de agenda staan, aldus de organisatoren. Wat de kijkers betreft, is er nog één opvallend verschil tussen de seksen: op Youtube zijn 60 procent van de kijkers mannen, op de VRT-website maken de vrouwen 60 procent van de kijkers uit.

Populariteit

Om het aanbod inhoudelijk zo breed mogelijk te maken, vroeg Universiteit van Vlaanderen aan alle faculteiten om bijdrages te leveren. De grootste faculteiten leverden de meeste colleges af: Wetenschappen en bio-ingenieur (29%), Geneeskunde en gezondheidswetenschappen (16%), Economische, sociale en politieke wetenschappen (16%) en Letteren en wijsbegeerte (11%). Maar ook gespecialiseerde faculteiten kwamen aan bod.

Maar welke colleges waren nu het populairst? De vijf meest bekeken colleges gingen over de vraag waarom zoveel hoogbegaafden geen diploma behalen, waarom we te laat naar bed gaan, waarom slimme vrouwen geen nieuw lief vinden, of Jezus echt heeft bestaan en wat er gebeurt met je brein als je slecht slaapt.

Voor wie geen genoeg kan krijgen van rankings, geven we ook nog de meest beluisterde podcasts mee. Die gingen over volgende topics: hoeveel stress kan een mens aan, waarom werkt de wifi niet, hoe constructief is piekeren, waarom is de Tour de France winnen niet meer belangrijk voor sponsors en het belang van vitamine D.

Neveneffecten

Via zijn eigen kanalen bereikt Universiteit van Vlaanderen een divers publiek, maar een ander doel was ook om ‘iets in beweging te brengen’ rond kennis en wetenschap in Vlaanderen. Ook dat leek in het eerste jaar te lukken. Heel wat leerkrachten uit het secundair onderwijs namen de onlinecolleges op in hun lessen. Vanaf dit jaar zal dit extra gepromoot worden, zodat nog meer jongeren bereikt worden. Dit kan hen helpen om een goed onderbouwde studiekeuze te maken. Universiteit van Vlaanderen plant nu overleg met de onderwijskoepels en andere organisaties zoals Klasse, VIA en het educatieteam van de VRT.

Populaire colleges beleven soms een tweede leven in andere media. Maar soms komen er ook nieuwe samenwerkingen van. Zo werd dr. Marjolein Vanoppen na haar college ‘Drink je binnenkort water uit de Noordzee’ gecontacteerd door de bedrijfswereld om een nieuw project op te starten rond technologie voor energiezuinige ontzouting.

600.000 euro per jaar

Universiteit van Vlaanderen wil haar bereik nog vergroten: na het groeiende succes van de podcast – die pas in juni werd gelanceerd – wordt nu richting televisie gekeken. Het voorbije jaar was een van de professoren al aanwezig in de Eén-talkshow Van Gils en Gasten, toen goed voor een publiek van 425.000 kijkers. Nu wordt binnen de VRT gekeken waar nog samengewerkt kan worden. En het nieuwe format ‘Wat zegt de Wetenschap’ is ook een testcase, die mogelijk nog opvolgers krijgt.

Dat alles heeft natuurlijk een kostenplaatje. Op dit moment werkt de vzw Universiteit van Vlaanderen met een basisbegroting van 600.000 euro per jaar: net genoeg om de productie van 100 videocolleges en een kleine redactie te bekostigen. Maar voor nieuwe projecten en uitbreiding zijn extra middelen nodig. Net als bij Universiteit van Nederland zal ook in Vlaanderen worden gezocht naar verantwoorde samenwerkingen met het bedrijfsleven en infrastructurele partners. En er wordt onderzocht of een structurele ondersteuning door de Vlaamse overheid mogelijk zou zijn.

Partner Content