De mensenrechten van de rusthuisbewoners werden tijdens de coronacrisis met de voeten getreden. Dat zegt het gelijkekansencentrum Unia in een vrijdag gepubliceerd onderzoeksrapport. ‘De lockdown en vrijheidsbeperkingen troffen alle burgers, maar hadden een nog grotere impact op de bewoners van woonzorgcentra.’
De maatregelen die genomen werden om de collectieve gemeenschap te beschermen, gingen in de woonzorgcentra ten koste van de individuele rechten van de bewoners, zegt Unia. Zo werd het isolement van de bewoners alleen maar versterkt.
‘Bewoners van woonzorgcentra werden tijdens de lockdown opgesloten (soms zelfs onder dwang) omdat ze door hun leeftijd extra kwetsbaar zouden zijn’, zo vermeldt Unia. ‘Maar door deze focus op medische kwetsbaarheid werd de mens achter de bewoner vergeten. De opgelegde beperkingen trokken daardoor de eigenheid van de bewoners in twijfel.’
Unia wijst vooral de overheid met de vinger. Zo wordt aangestipt dat de gevolgen van de opsluitingsmaatregelen op voorhand niet ernstig genoeg geanalyseerd werden. ‘De maatregelen zorgden voor sociaal, emotioneel en fysiek isolement met risico’s op angst, verslechtering van de algemene gezondheidstoestand, agressie en emotionele instabiliteit. Sommige woonzorgcentra werden geconfronteerd met depressies en zelfs zelfmoordpogingen van bewoners.’
Te strenge maatregelen
Ook stelt het centrum dat er te veel beslissingsruimte werd overgelaten aan woonzorgcentra. ‘De niet-bindende overheidsinstructies zorgden ervoor dat woonzorgcentra zelf de maatregelen moesten beoordelen qua proportionaliteit. De ernst van de situatie, de angst voor het virus en het gebrek aan personeel en middelen leidden tot te strenge maatregelen, en daardoor tot schendingen van rechten van de bewoners.’
Tot slot wordt er nog gewezen op een reeks structurele problemen, zoals ontoereikende financiering, gebrek aan coördinatie tussen de gezondheidssector en de langdurige zorgsector, en onvoldoende erkenning voor het personeel dat deze zorg verstrekt.
Unia interviewde voor het onderzoek tachtig professionals, zoals directies van woonzorgcentra en OCMW’s, advocaten, medewerkers van ngo’s en gerontologen. De gesprekken vonden plaats tussen oktober 2020 en februari 2021.
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op www.zelfmoord1813.be.
