In jeugdinstelling De Zande in Ruiselede verblijft een jongen van 11 jaar, terwijl de leeftijdsgrens normaal 12 jaar bedraagt. Het Kinderrechtencommissariaat onderzoekt de zaak. ‘Dit is geen goed idee.’
Magda Massoels, waarnemend afdelingshoofd voor de gemeenschapsinstellingen, bevestigt het nieuws in De Morgen. Opmerkelijk, aangezien de instellingen doorgaans alleen kinderen tussen de 12 en 18 jaar opvangen. Massoels benadrukt dat dit uitzonderlijk is. ‘In het verleden is het nog voorgevallen, maar slechts luttele keren. Als zoiets gebeurt, dan gaat het meestal om feiten die zeer ernstig zijn, en omdat de jeugdrechter merkt dat andere maatregelen geen effect hebben. Bij een hoge kans op recidive of bij zaken waarbij de veiligheid van de samenleving in het gedrang komt, kan een rechter hiertoe beslissen’, legt ze uit in De Morgen.
De 11-jarige jongen kreeg een open regime – hij kan na twee weken deelnemen aan activiteiten buiten de instelling. Over het dossier van de minderjarige kan Massoels verder geen informatie geven. Ook media mogen geen informatie verspreiden waardoor de identiteit van de jongen bekend zou raken. Ze beseft wel dat het geen ideale situatie is. ‘Het gezond verstand zegt dat kinderen jonger dan 12 niet in een gesloten instelling thuishoren.’
Waarom precies die leeftijdsgrens op 12 jaar? ‘Die is wettelijk vastgelegd’, zegt Peter Emmery, kinder- en jeugdpsychiater (UZ Leuven). ‘Men gaat ervan uit dat je vanaf 12 jaar een eigen inschatting kunt maken en dus beter in staat bent om de gevolgen van je daden in te schatten. Bij een echtscheiding mag een kind van 12 bijvoorbeeld ook aangeven of het liever bij de moeder dan wel de vader woont. Een kind van 11 mag dat niet.’
Emmery beseft die dat leeftijdsgrens ‘zeer arbitrair’ is. ‘Sowieso denk ik dat we moeten proberen te vermijden om kinderen van die leeftijd in gemeenschapsinstellingen te stoppen.’ Massoels beaamt dat: ‘Sowieso is het altijd het doel om jongeren zo veel mogelijk alternatieve maatregelen te bieden. Maar hoe dan ook proberen we onze zorg zo veel mogelijk af te stemmen op de individuele kinderen, dus ook op deze jongen.’
‘Hoe jonger kinderen zijn, hoe minder goed ze qua ontwikkeling de gevolgen van hun daden kunnen inschatten’, zegt Emmery. ‘Onderzoek heeft uitgewezen dat het veel minder effectief is om kinderen en jongeren ’te straffen’. Puur opvoedkundig is het veel waardevoller om hen in contact te laten komen met het slachtofferperspectief, om hen empathie aan te leren…’
Ook het Kinderrechtencommissariaat weet van de zaak. ‘We zijn dit grondig aan het onderzoeken’, zegt kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen. ‘Waarom heeft de jeugdrechter dit beslist? Wat is de tijdsduur? Daar hebben we op dit moment geen zicht op. Ik weet enkel dat het blijkbaar om zware feiten gaat.’Wel ging hij na of er juridische bezwaren zijn. ‘Ik heb begrepen dat dit soort uitzonderingen wettelijk mogelijk zijn’, stelt Vanobbergen, ‘maar je kunt er niet omheen dat dit problematisch is. Iemand van 11 jaar tussen 16-jarigen steken is geen goed idee. Maar nogmaals: we moeten de zaak eerst grondig bekijken.’ (JVL)
