‘Uitspraken als ‘hou vol’ hebben nog maar weinig impact bij bevolking’
De laatste motivatiebarometer toont dat de bereidheid om de coronamaatregelen nog langer te volgen al enkele weken in een serieuze dip zit. Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) pleit daarom voor een nieuwe aanpak: de bevolking krijgt garanties op versoepelingen indien een vooraf opgesteld doel gedurende langere tijd is bereikt.
De overheid moet daarin een meer coachende rol opnemen. “Uitspraken zoals ‘hou vol’ of ‘gebruik je gezond verstand’ zijn holle motivationele boutades als je de bevolking niet laat meedenken over het grotere plaatje”, zegt de onderzoeker.
De UGent-professor, die zetelt in de expertengroep GEMS en zo de overheden in ons land adviseert over de motivatie van de bevolking, reageert bezorgd op het laatste rapport van de motivatiebarometer. Daaruit blijkt dat de motivatie bij de bevolking om de maatregelen te volgen al weken schommelt rond de 25 à 35 procent. Dat is een slecht voorteken, want in het verleden is gebleken dat gelijkaardige cijfers een goede voorspeller zijn van een nieuwe golf. Het rapport is scherp voor de huidige aanpak en de politieke analyse tijdens het Overlegcomité van vorige week.
Toen werd beslist om een week te wachten om de impact van de coronavarianten goed in te schatten. “Dat is een secundaire reden”, vinden de auteurs van het rapport. “Want ook de varianten zijn in eerste instantie afhankelijk van ons gedrag.”
Een nieuwe aanpak waarbij de verschillende regeringen onderling overeenkomen om duidelijke doelstellingen te omschrijven, kan wel vruchten afwerpen, omdat het de bevolking perspectief geeft. Die strategie moet gepaard gaan met duidelijke, steeds terugkerende, visuele communicatie, aldus Vansteenkiste. Politici kunnen zich dan toeleggen op de rol van “coach die de bevolking aan de hand van dat plan laat meedenken en volgen en hen zo op een motiverende wijze door de crisis gidst”.
Er is ook een belangrijke rol weggelegd voor projecten die solidariteit stimuleren. Dat helpt om naar een gemeenschappelijk doel te werken, maar heeft ook positieve gevolgen voor het mentaal welzijn.
Belgen konden zich maar moeilijk motiveren in de afgelopen weken
Belgen konden zich de voorbije weken maar moeilijk motiveren om de bestaande coronamaatregelen te blijven volgen. Dat blijkt dinsdag uit het laatste rapport van de motivatiebarometer. Slechts 25 à 35 procent blijft ten volle overtuigd van de noodzaak van de maatregelen. Een “zorgwekkende situatie”, vinden de onderzoekers, omdat gelijkaardige cijfers in het verleden de voorbode zijn gebleken van stijgende infecties, hospitalisaties en overlijdens.
Sinds midden januari is het motivationeel draagvlak van de bevolking gedaald. Die daling heeft zich de afgelopen week niet verder gezet, maar de onderzoekers waarschuwen dinsdag voor de psychologische dip waarin we ons bevinden. “De situatie is heel anders dan na de eerste lockdown die uitmondde in een mooie zomer die relatieve vrijheid bracht”, merken de onderzoekers op.
Vandaag staat ons welbevinden meer onder druk. Tijdens de tweede lockdown bleef 50 tot 67 procent van de bevolking tot midden januari volledig achter de maatregelen staan. Maar toen begon dat aantal af te zwakken. “We hoorden vooral goed nieuws zonder het hele plaatje te blijven zien”, oordelen de wetenschappers. Die zijn streng voor de politieke beslissing in januari om kappers en andere contactberoepen als “zogenaamde stimulans voor onze mentale gezondheid” te heropenen. Door die beslissing “waarmee de overheid haar eigen epidemiologische doelstellingen opgaf, was het hek van de dam”, staat in het rapport te lezen. Het motivationeel draagvlak kreeg een flinke deuk en nog slechts 25 à 35 procent van de bevolking bleef overtuigd van de noodzaak van de maatregelen.
Ook de risicoperceptie, die aangeeft hoe ernstig mensen het gevaar van de pandemie aanvoelen, ging sterk achteruit. De gelatenheid resulteerde ook in een verminderd geloof in de doeltreffendheid van de maatregelen en het gevoel de maatregelen nog te kunnen volgen.
Sinds afgelopen weekend is deze dalende trend gestopt. Maar de time-out die het Overlegcomité zich vorige week gunde zal niet voldoende zijn om het motivationeel draagvlak gevoelig te verhogen. Daarom stellen de onderzoekers in het rapport een nieuwe aanpak voor, een advies om het draagvlak bij de bevolking intact te houden. Dat is volgens het rapport hoogstdringend want “het einde van deze tweede (semi-)lockdown is nog niet in zicht, het motivationeel draagvlak is laag en een derde golf staat mogelijk voor de deur.”
De motivatiebarometer brengt al sinds de begindagen van de pandemie in kaart hoe we ons voelen bij de geldende restricties. In het laatste rapport gebeurde dat op basis van een bevraging door verschillende Belgische universiteiten bij ruim 140.000 respondenten.