‘Uitgevers mogen liegen, dat is een deel van hun vak’

De broken promises van de literaire kritiek.

Bent u het oneens met een politicus? Noem hem dan een populist. Bent u het oneens met iemand anders? Maak hem uit voor cynicus. Twee verwijten zijn dat waar niemand zich echt tegen kan verdedigen. Ik werd al cynisch genoemd nog voor ik precies wist wat het woord betekende. Iedereen doet maar. Weten die mensen veel welke angsten en onzekerheden mij de dag door jagen.

Edoch, misschien hebben ze wel gewoon gelijk. Dat bedacht ik terwijl ik vorige week verhuisdozen stond in te pakken. In mijn geval zitten die vol boeken. Dat in- en uitpakken is vaak een warm wederzien met geliefde schrijvers en personages, maar er staan ook een heel aantal exemplaren in mijn boekenkasten waar ik liever niet aan word herinnerd. Hoe ik ze zou omschrijven? Het zijn broken promises. Terwijl in Europa en de Verenigde Staten kiezers zich de voorbije jaren teleurgesteld afkeerden van traditionele partijen, heb ik in dezelfde periode mijn geloof in de literaire kritiek goeddeels verloren.

Uitgevers mogen liegen, dat is een deel van hun vak.

Nog maar enkele stemmen, zoals Joost de Vries en Marja Pruis, vertrouw ik echt. Te veel boeken heb ik gelezen, of in ieder geval gekocht, waar alle recensenten voor stonden te juichen, terwijl ik er achteraf gezien maar heel weinig aan vond. Zelfs in het lijstje dat The New York Times publiceert met de tien beste boeken van het jaar, staat weleens een niemendalletje.

Altijd al heb ik te doen gehad met mensen die de woorden op de achterkant van een romankaft geloven. De beschrijvinkjes daarop – ‘duizelingwekkend’, ‘ijzingwekkend’ soms zelfs ‘fenomenaal’ – zijn uiteraard leugens. Maar uitgevers mogen liegen, dat is een deel van hun vak. Hetzelfde wantrouwen waarmee ik hun aanbevelingen lees, voel ik nu dus ook opkomen als ik weer eens een overenthousiaste recensie tegenkom. Soms lijken die recensies wel geschreven om naast de leugentjes van uitgevers op een romankaft te worden geciteerd. Ik heb daar zo mijn ideeën over, hoe dat komt en waaraan dat ligt, maar net als veel argumenten van kiezers die voor Donald Trump of de brexit stemden, zijn die meer geschikt voor in het café dan op de pagina’s van dit weekblad.

Ik heb net weer zo’n jubelende golf over me heen gehad, ook al waren het vooral interviews. Bregje Hofstede heeft voor Das Mag een roman geschreven over haar relatiebreuk, Drift. Het schijnt nogal wat te zijn. Maar zou het werkelijk, dat zij nog iets over relaties te melden heeft dat mij met verstomming zal slaan? Ik betwijfel het, en ik neem helaas de moeite niet meer om het uit te zoeken.