‘Uitgerangeerd? 50-plussers maken hun eigen job’

Uitgespuwd door de reguliere arbeidsmarkt bricoleren steeds meer vijftigplussers zelf een job. ‘Daarbij laten ze soms veel meer flexibiliteit zien dan jonge mensen kunnen opbrengen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘En al die vernieuwing laten bedrijven domweg aan zich voorbijgaan.’

‘Veel mensen schamen zich wanneer ze ontslagen worden, dat voel ik niet. Dit is niet mijn schuld. Ik vind dat zij beschaamd moeten zijn. Diep beschaamd. Niet ik’, zei Leen Demaré (58) onlangs in De Morgen. Na een decennialange radiocarrière is ze onlangs ontslagen bij Joe ‘omdat een zender moet blijven evolueren’. Lees: mensen van boven de vijftig zijn passé en kunnen dus beter plaats ruimen voor jonge krachten.

Haar verhaal hakt er zwaar in bij veel andere vijftigplussers, die toch al aan zichzelf (en hun werkzekerheid) zijn gaan twijfelen. Omdat ze plots niet meer worden betrokken bij brainstormsessies of nieuwe projecten, omdat het niemand lijkt te interesseren waar zij terechtkomen na een reorganisatie of vernieuwingsoperatie.

‘Vijftigers zijn gewoon niet meer mee’, klinkt het dan. ‘Van hen zal het niet meer komen.’ Om die reden – en omdat ze doorgaans verre van goedkoop zijn – worden ze ook vaak als eersten aan de deur gezet als er moet worden bespaard, vernieuwd of hervormd. Dat bleek afgelopen jaar nog maar eens uit de verhalen die radiomaakster Annemie Peeters naar boven haalde in het kader van haar onvolprezen project Fifty-fifty.

Maar ook om me heen zie ik het gebeuren: vrienden en kennissen uit de media, de culturele sector, de bedrijfswereld die ergens na hun vijftigste de laan uit worden gestuurd. Hun leeftijd is natuurlijk nooit de officiële reden – werkgevers zijn verstandig genoeg om niet al te openlijk te discrimineren – maar meestal is het wel een belangrijke factor.

Na hun ontslag gaan de meesten aanvankelijk op zoek naar een vergelijkbare job in hun vertrouwde sector, veilig in vast dienstverband. Vaak tevergeefs.

Eind vorige week bleek uit een onderzoek van de Gentse universiteit dat oudere sollicitanten minder kans maken om aangeworven te worden doordat ze tegen een resem vooroordelen aanlopen. Vijftigplussers vallen moeilijk op te leiden, denken veel selectieverantwoordelijken. Bovendien zijn ze fysiek niet zo sterk meer, is flexibiliteit niet hun sterkste kant en missen ze sommige technologische vaardigheden. En dan denken de dames en heren recruiters ook nog dat andere werknemers niet graag met een oudere collega samenwerken.

Geen wonder dat steeds meer creatieve, goed opgeleide vijftigplussers uiteindelijk tot de conclusie komen dat de reguliere arbeidsmarkt voor hen niet meer hoeft. En dus creëren ze hun eigen werk, volgens hun eigen voorwaarden. Ze combineren verschillende jobs en opdrachten, worden zelfstandig in bijberoep, starten een webwinkel op, vestigen zich als adviseur of slaan aan het copywriten.

Sommigen kiezen halftijds voor een baan die brood op de plank brengt en besteden de rest van hun tijd alleen nog aan werk dat ze doodgraag doen of waar ze altijd al van hebben gedroomd. Zoals de kennis die, sinds hij op zijn 53ste bij een consultancybedrijf werd ontslagen, start-ups adviseert en daarnaast oude elektrische apparaten repareert.

Ook Leen Demaré denkt al in die richting. ‘Het idee dat ik weer een vaste job zal vinden, moet ik loslaten. Ik denk dat ik erg flexibel moet zijn en verschillende projecten moet combineren’, zei ze in de krant.

Terwijl sommige vijftigplussers aanvankelijk uit noodzaak een job bricoleren, slagen velen er – bevrijd van de vooroordelen waarin ze zelf waren gaan geloven – op den duur in om niet alleen zichzelf maar ook hun werk heruit te vinden.

Gaandeweg blijken ze dan innovatiever te zijn dan ze zelf dachten. Soms meer dan mensen van twintig jaar jonger die zich veel minder vrijheid en risico’s kunnen veroorloven omdat ze rekening moeten houden met hun promotiekansen, hun gezin en de afbetaling van hun hypotheek.

En al die vernieuwing en creativiteit laten veel bedrijven dus aan zich voorbijgaan. Domweg.