Tunesië: Begrafenis oppositieleider Chokri Belaïd brengt

De begrafenis van de vermoorde Tunesische oppositieleider Chokri Belaïd zou in Tunis 1.500.000 mensen op de been gebracht hebben.

De begrafenis van Chokri Belaïd, de vermoorde oppositieleider, heeft een massa op de been gebracht. Er wordt gesproken van 1.500.000 mensen in Tunis. Over het hele land zouden zo’n 2.000.000 mensen gemanifesteerd hebbe,/ De sfeer tijdens de herdenking is te snijden, aldus Jan Demeulemeester, een Belg die sinds 2005 in Tunesië woont en bij het begin van de manifestatie aanwezig was. Ik hoorde schreeuwen: ‘Geen brood of water? Alles beter dan de islamisten.’ Het openbare leven in het Noord-Afrikaanse land ligt grotendeels stil. Door een algemene staking, uitgeroepen als protest tegen de moord op de 48-jarige Chokri Belaïd. Belaïd, een linkse politicus die met vuur pleit voor een strikte scheiding tussen kerk en staat, werd neergeschoten. Zijn overlijden was de aanzet voor grote commotie. Velen wijzen Ennahda, de islamistische partij die de regering domineert, aan als schuldigen.

Jan Demeulemeester was bij het begin van de manifestatie in Tunis aanwezig. “Ik ben vertrokken toen ik het traangas in mijn neus en ogen voelde prikken. Er hangt een gespannen sfeer. Ik had de indruk dat de manifestanten vooral mensen uit het ‘gewone volk’ waren. Ik heb bijvoorbeeld geen andere Europeanen gezien, en weinig bourgeois – die je normaal verwacht op zo’n betogingen. Neen, dit publiek verwacht je eerlijk gezegd eerder op bijeenkomsten van Ennahda.”

De manifestanten scandeerden slogans tegen de regering, zoas: ‘Het volk wil de regering weg’, een slogan die vaak gehoord werd tijdens de Arabische Lente. “Anderen waren nog driester,” aldus Demeulemeester. “Zoals: “Geen brood of water? Alles beter dan de islamisten.”

‘Zeer opvallend: heel weinig politie aanwezig’

Demeulemeester kon bij zijn vertrek weinig zeggen over het verloop van de betoging. “Er kwamen wat jongeren toestromen, van wie je nooit echt weet wat ze komen doen. Komen die uit verveling, om winkels te plunderen?” Heel opvallend was volgens Demeulemeester de bijna afwezigheid van de politie. “Als daar een ongeval zou gebeuren, dan is dat een ramp. Tunesië is nochtans een land dat een enorm politieapparaat heeft geërfd van de voormalig dictator Zine Abidine Ben Ali. Die afwezigheid zet je wel aan het denken. Op drie dagen tijd kon de politie toch veel doen? Maar de politie hangt af van de minister van Binnenlandse Zaken. En dat is er een van Ennahda. Of het een rechtstreeks met het ander te maken heeft, weet ik niet, maar het stemt toch tot nadenken. Zeker in het licht van de beschuldigingen richting de islamisten.”

Zou het kunnen dat Ennahda achter de moordaanslag zit? “Dat is volgens sommigen duidelijk zo. Anderen, zoals een goede vriend die veel weet van de politieke situatie, vinden dat onwaarschijnlijk. Deze situatie komt de islamisten immers niet goed uit: ze worden geviseerd nu. Anderzijds klinkt het dat net zij garen spinnen bij chaos. Want dan kunnen ze een sterke leider naar voren schuiven.”

Later op de dag zijn er wel confrontaties geweest tussen groepjes en de politie. Die zette traangas in. Al Jazeera meldt dat de politie zelfs traangasgranaten afschoot op de begraafplaats waar Belaïd begraven werd. Eerder zetten ze ook al traangas in tegen mensen die de ambulance met daarin het lichaam van Belaïd vergezelden. Verschillende media maken ondertussen melding dat de oproerpolitie is gearriveerd in de Avenue Bourghuiba, de centrale laan in Tunis, genoemd naar de eerste president van het onafhankelijke Tunesië Habib Bourghuiba.

Stilte voor de storm

Velen namen hun voorzorgen voor de betoging. Tunis Air heeft al haar vluchten geannuleerd. Bij andere maatschappijen is het luchtverkeer erg verstoord. Bussen en taxi’s rijden niet uit, winkels houden de deur gesloten en alle universiteiten annuleren hun lessen van zaterdag en zondag. Frankrijk besliste bovendien om haar scholen in Tunesië te sluiten. De straten van de hoofdstad zijn leeg en verlaten. Volgens de BBC rijdt er af en toe een wagen voorbij. Theehuizen en restaurants zijn gesloten, niemand wandelt op straat. Ook in andere grote steden in het land is het rustig.

Rumoerige nacht

In hoofdstad Tunis viel het eerste dodelijke slachtoffer van de rellen. Een dag voor de begrafenis werd een politieman door betogers in coma geslagen. De man is intussen overleden. Elders in het land, onder meer in mijnstad Gafsa, zorgden clashes tussen opstandelingen en ordehandhavers voor verschillende zware gewonden. Eén agent werd uit zijn dienstwagen gesleurd door een woedende menigte en in coma geslagen. Nadien staken de betogers het politiecommissariaat in brand.

Revolutie gekaapt

Belaïd was een succesvol mensenrechtenadvocaat en pleitbezorger van een scheiding van kerk en staat. De moord op Belaïd legt de maandenlange spanningen tussen links, seculier Tunesië en de strikte islamisten pijnlijk bloot. Volgens de betogers is het de islamistische partij Ennahda die achter de aanslag op de man zit.

Ennahda ontkent in alle toonaarden haar betrokkenheid tot de moordaanslag. Eerste minister Hamadi Jebali poogde de gemoederen te temperen door zijn regering te laten vervangen door een technocratenploeg. Ennahda weigerde dat. (EA/SD)