Het traditionele dialect wordt steeds minder begrepen en gesproken, maar in West-Vlaanderen zijn jongere mensen dialectvaster dan in andere provincies. Dat blijkt uit een peiling bij 12.000 Vlamingen voor het nieuwe boek “Atlas van het dialect in Vlaanderen”.
De auteurs Johan De Caluwe (Universiteit Gent), Anne-Sophie Ghyselen (Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen – UGent), Veronique De Tier (Instituut voor de Nederlandse Taal) en Roxane Vandenberghe (UGent) lanceerden in samenwerking met Uitgeverij Lannoo een dialecttest, die door 12.242 mensen werden ingevuld. De resultaten zijn niet representatief voor de Vlaming, maar wel voor de Vlaming met belangstelling voor dialect, stellen de onderzoekers. Het traditionele dialect wordt steeds minder begrepen en gesproken, zo blijkt uit de enquête.
“Het zijn vooral de jonge Vlamingen voor wie dialect steeds minder een omgangstaal is. Zij scoren ook slechter dan hun oudere provinciegenoten bij de vragen naar de betekenis van een aantal traditionele dialectwoorden. Voor het traditionele dialect in Vlaanderen is dus een weinig rooskleurige toekomst weggelegd. Dat is ook bij de ons omringende talen zo. Daar is dat proces van dialectverlies vaak al veel verder gevorderd.”
Het dialectverlies in Vlaanderen gaat wel niet in alle regio’s even snel. “West-Vlaanderen is ook anno 2021 nog altijd het levendigste ‘dialectbastion’ en meer West-Vlamingen geven aan dialect te beheersen en te spreken”, stellen de taalwetenschappers. “In West-Vlaanderen zijn de jongere mensen dialectvaster dan in Limburg, Vlaams-Brabant, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Antwerpen en Oost-Vlaanderen. West-Vlamingen onder de 35 kennen weliswaar wat minder dan hun ouders of grootouders de betekenis van het woord ‘knoesel’ (enkel), maar dat verschil tussen jongeren en ouderen is veel groter in Oost-Vlaanderen.”
Jonge Vlamingen geven dialect en tussentaal ook een andere plaats in de maatschappij, stelt het onderzoek. “Ze zullen in hun contact met kinderen dialect vaak willen vermijden – dialect is voor hen meer dan voor ouderen sociaal gemarkeerd (een teken van lagere opleiding bijvoorbeeld) en ze willen de school- en carrièrekansen van kinderen niet in het gedrang brengen – maar in de publieke ruimte accepteren ze gemakkelijker dan de oudere generaties ook niet-standaardtalige variëteiten zoals tussentaal of dialect. Als dialect of tussentaal bijdragen tot de authenticiteit van een presentator of een nummer, dan moet dat kunnen.”
De auteurs vroegen de respondenten ook welke woorden niet zouden mogen ontbreken indien een tijdscapsule met mooie dialectwoorden de ruimte in zou gaan, en daarbij prijkte de “het zwijn door de bieten jagen” (een feestje bouwen) bovenaan. In 2013 werd de uitdrukking ook al verkozen tot mooiste West-Vlaamse dialectwoord.
