Topexpert Bart Preneel (KU Leuven) scherp voor slimme verkeerslichten: ‘Anonieme locatiedata bestaan niet’

In hartje Brussel © Belga

Binnenkort zullen nieuwe verkeerslichten verbinding kunnen maken met smartphones. Dat roept vragen op, zegt de Leuvense professor Bart Preneel, een wereldautoriteit op het vlak van cryptologie.

Tegen eind volgend jaar komen er 250 ‘slimme’ verkeerslichten in Vlaanderen. Onder meer via het verzamelen van data moeten die installaties de doorstroming van het verkeer verbeteren. In een notendop: het is de bedoeling dat zo weinig mogelijk weggebruikers onnodig voor een rood licht staan.

De vernieuwing is interessant voor ambulances of bussen van De Lijn. Doordat het slimme systeem die voertuigen een groter ‘gewicht’ geeft, zouden zij sneller op groen licht kunnen rekenen.

Maar de verkeerslichten zullen ook verbinding kunnen maken met smartphones. Volgens Mobilidata, dat het project in goede banen leidt, moeten zoveel mogelijk weggebruikers verbonden worden. Mobilidata bezweert dat de data anoniem zijn, dat gebruikers toestemming moeten verlenen, en dat er aan alle regels van de Europese GDPR-privacyregels wordt voldaan.

Maar niet iedereen is er even gerust op. Zo ook professor Bart Preneel (KU Leuven). Hij leidt de onderzoeksgroep Computer Security and Industrial Cryptography (COSIC) en is een wereldautoriteit op het vlak van cryptologie. De corona-app Coronalert werd mee door hem ontwikkeld.

Preneel benadrukt dat het positief is dat nieuwe technologie wordt ingezet om ambulances en bussen voorrang te verlenen.

‘Maar ik ben bezorgd wanneer die technologie met smartphones interageert.’

Volgens de Leuvense professor ‘bestaan anonieme locatiegegevens niet’. ‘Een studie van de KU Leuven toonde aan dat de identiteit van een persoon al na vier locatiepunten achterhaald kan worden. In het beste geval is er dus sprake van het pseudonimiseren van data.’

Een smartphone bezit nu eenmaal veel persoonsgegevens, en ieder toestel heeft een apart MAC-adres, een uniek identificatienummer. ‘Het lijkt me dus niet de beste keuze om in te zetten op smartphones om het aantal auto’s of fietsers te meten. Domme sensoren die ingebouwd zijn in de weg of telcamera’s leveren daarentegen geen privacyprobleem op.’

Volgens Preneel moet de achterliggende vraag altijd zijn of hetzelfde doel kan bereikt worden via privacyvriendelijkere methodes.

Hoeveel mensen lezen de volledige tekst met gebruikersvoorwaarden?

Bart Preneel (KU Leuven)

Function creep

Maar wat met het feit dat gebruikers uitdrukkelijk toestemming moeten geven vooraleer de verkeerslichten connectie maken met de telefoon? ‘Hoeveel mensen lezen de volledige tekst met gebruikersvoorwaarden? En wie snapt er welke implicaties die goedkeuring heeft?’

Die implicaties vallen samen te vatten onder de term ‘function creep’: het doel waarvoor technologie aanvankelijk wordt ontwikkeld, is niet onveranderbaar. ‘Er kan altijd worden beslist om de data toch bij te houden, te verwerken, door te spelen aan adverteerders … het risico op verdere uitbuiting is reëel.’

Een voorbeeld daarvan zijn de ANPR-camera’s. Dat cameraschild werd als gevolg van de terroristische aanslagen in 2016 uitgerold om terroristen en criminelen op te sporen via nummerplaatherkenning. Maar de camera’s worden ondertussen ook ingezet voor andere doelstellingen, zoals het betrappen van telefonerende automobilisten.

‘Welke diensten komen er nog bij in de toekomst?’, zegt Preneel. ‘We weten het niet.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content