Tony Van Parys: ‘Ik wil vooral een systeem dat werkt’

Een tuchtrechtbank voor magistraten die procedurefouten maken. Dat stelde voorzitter van de Hoge Raad voor Justitie, Tony Van Parys voor. Drie vragen aan de voormalige Justitieminister over het initiatief.

Aanleiding voor Van Parys’ uitspraak is de vrijlating van de verdachte van de moord op de 14-jarige Priscilla. De man werd in vrijheid gesteld nadat het Hof van Cassatie een uitspraak van de raadkamer schorste.

Kort en concreet, hoe ziet u uw idee voor de tuchtrechtbanken voor magistraten eruit? Tony Van Parys: Het is eigenlijk een voorstel van Stefaan De Clerck, uit de tijd dat hij nog minister van Justitie was. Het is dus een reëel en concreet idee, en zit niet meer in een vage fase. Zo wordt er gedacht aan een speciale rechtbank die een afdeling uitmaakt van de rechtbank van eerste aanleg. Mogelijk wordt het een rechtbank op hoger en overkoepelend niveau, zodat er voldoende afstand is tussen de magistraten die in opspraak komen door de procedurefout en diegenen die het dossier voor het tuchtrecht moeten behandelen.

Ik hoor ook stemmen uit de magistratuur die een oplossing willen. Het systeem om fouten aan te pakken en te bestraffen werkt niet naar behoren.

Een tuchtsysteem straft vooral magistraten nadat ze een fout begingen. Wordt er niet beter gedacht aan een oplossing om fouten te voorkomen? Tony Van Parys: Ook daar denken we aan, onder meer met de Hoge Raad voor Justitie. Zo hebben we bevragingen gedaan in raadkamers over de meest gemaakte fouten en de grote onduidelijkheden. Op basis daarvan willen we een ronde tafel organiseren met alle betrokkenen en daar kunnen we initiatieven bespreken om procedurefouten te voorkomen. Denk maar aan een soort knipperlicht of intern controlesysteem, dat magistraten waarschuwt als ze riskeren in de fout te gaan of iets verkeerd te doen. Het zou dus een draaiboek moeten worden, dat magistraten ook kunnen raadplegen als er vragen of onduidelijkheden optreden.

Ook op opleiding en vorming moeten we inzetten. We zien bijvoorbeeld dat er meer procedurefouten voorkomen in vakantieperiodes, waarbij magistraten met vaste dossiers bijvoorbeeld een tijd afwezig zijn en vervangen worden door collega’s die bepaalde zaken minder kennen. Aan die kwetsbaarheid moet er ook gewerkt worden.

U hoopt met het tuchtsysteem afschrikkend te kunnen werken? Tony Van Parys: Het moet niet per se afschrikkend werken, maar het moet vooral werken. Alle manieren die tot nu toe gebruikt worden om het aantal procedurefouten een halt toe te roepen, werken gewoon niet. Als het nieuwe systeem werkt, zal het sowieso responsabiliseren en magistraten aanzetten tot meer zorgvuldigheid.