Tegenstanders coronamaatregelen zetten politie onder druk

Politieagenten tijdens een manifestatie in Brussel tegen de coronamaatregelen (31 januari 2021). © iStock

Ordehandhavers die geen coronaboetes uitdelen maar ‘de kant van het volk kiezen’: het is de natte droom van heel wat tegenstanders van de coronamaatregelen. Ze verspreiden daarbij misleidende berichten over politieoptredens en viseren soms rechtstreeks politieagenten.

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet.

De Nederlandse complotwebsite Xandernieuws stuurde onlangs een hoopvol bericht uit: in sommige Europese steden, zo klonk het, hadden politieagenten zich aangesloten bij protesten tegen de coronamaatregelen. Dat signaal zou stilaan het einde inluiden van de ‘coronadictaturen’ in het Westen: ‘Zodra agenten, maar ook ondernemers, artsen en onderwijzers, en het liefst ook militairen, zich achter het volk gaan opstellen en op vreedzame wijze weigeren mee te werken aan het onderdrukken van het volk, dan heeft het naar verhouding erg kleine clubje politieke machthebbers niets meer in handen.’

Tegenstanders coronamaatregelen zetten politie onder druk

In werkelijkheid was er geen sprake van ordehandhavers die ‘de kant van het volk’ kozen. In Wenen ging het bijvoorbeeld om videobeelden van politieagenten die in oproeruitrusting meewandelden met een betoging, om er een oogje in het zeil te houden. Dergelijke claims over politiemensen die zich zogezegd aansluiten bij betogingen zijn stilaan een desinformatieklassieker aan het worden. Bepaalde de-escalerende technieken die agenten toepassen, zoals het afnemen van hun helmen, worden daarbij ten onrechte geïnterpreteerd als inhoudelijke steun. Ook na een grote Berlijnse coronabetoging op 29 augustus 2020 circuleerden foto’s van agenten die hun helmen onder de arm hielden en zich zogezegd ‘solidair’ hadden aangesloten bij het protest. Daar ging het om niet-gerelateerde foto’s afkomstig van betogingen uit 2016 en 2018.

Politiegeweld

Parallel aan deze schaarse toejuichingen van de ordediensten lees je bij tegenstanders van de coronamaatregelen vooral allerlei aanklachten over excessief politiegeweld bij coronaovertredingen of -betogingen. Die zijn vaak vergezeld van commentaren dat de samenleving zou afglijden naar een ‘politiestaat’. Bij de recente avondklokrellen in Nederland waren er zelfs ongefundeerde aantijgingen dat de onlusten uitgelokt of opgestookt zouden zijn door politieagenten, al dan niet in burger. Ook hier gaat het meestal om beelden die jaren oud zijn, zich in een andere context afspeelden, of misleidend worden voorgesteld.

Maar ook echt gebeurde voorvallen die uitgebreid in de media te zien waren, worden uitgebuit om de coronamaatregelen te bekritiseren. Zoals de Roeselaarse skater zonder mondmasker die tijdens een discussie een klap van een politieagent kreeg, of het groepje minderjarigen dat betrapt werd op een coronafeestje en een nacht vastgehouden werd. Het spreekt vanzelf dat waakzaamheid over ordehandhaving altijd aangewezen blijft. Amnesty International waarschuwde in december 2020 in een rapport voor de gevaren van buitensporig politiegeweld bij het afdwingen van coronamaatregelen. Ook ons land dook op in een lijst met gevallen waarbij burgers het slachtoffer werden van ‘het onwettige gebruik van geweld om lockdownmaatregelen op te leggen aan mensen die geen weerstand boden of een significante bedreiging vormden’.

Tegenstanders coronamaatregelen zetten politie onder druk
© illustratie Serge Baeken

Op sociale media gaat het er wat ruwer toe. De vergelijkingen tussen politieoptredens en historische dictaturen zoals nazi-Duitsland of George Orwells dystopische roman 1984 zijn allesbehalve zeldzaam. Internetmemes stellen politieagenten daarbij ongegeneerd voor als een soort ‘moderne Gestapo’. Ook antivaccinatiegroepen noemen de plannen voor een vaccinpaspoort graag een soort ‘omgekeerde Jodenster’. Aan de andere kant is ook de politie zelf gebruik gaan maken van internetmemes als pr-tool. Om een jonger publiek te bereiken, maakte de lokale politie Voorkempen bijvoorbeeld een Instagramaccount aan waarop ze grappig bedoelde plaatjes publiceert over haar optreden.

Passief-agressief

Andere initiatieven om de rol van ordehandhavers ter discussie te stellen, zijn kwalijker. De coronakritische actiegroep ‘Bewuste Burgers’ plaatste op haar website een ‘open brief’ aan de politie waarvan ze de verspreiding aanmoedigde. De tekst is een nogal passief-agressief geformuleerd moreel appel aan politieagenten: ‘Elke dag opnieuw vraagt men u een beleid te ondersteunen dat niet alleen de grondwet schendt, maar dat bovendien medisch ongegrond is, de gezondheid van mens en maatschappij in het gedrang brengt en het sociaal-economische weefsel verstoort. Vindt u het bij uw maatschappelijke rol passen om voortdurend mensen te controleren, bang te maken en in het gareel te houden? (…) Stemt dat alles overeen met de drijfveren die u tot het korps hebben gebracht? Wij geloven niet dat we in een politiestaat leven of dat u dit alles diep vanbinnen ondersteunt.’ De open brief circuleerde niet alleen online. Een politieagente uit Oost-Vlaanderen kreeg een afgeprint exemplaar op haar thuisadres in de brievenbus gestopt.

Vindt u het bij uw maatschappelijke rol passen om voortdurend mensen te controleren, bang te maken en in het gareel te houden?’ Uit een ‘open brief’ aan de politie

Het pleidooi van Bewuste Burgers wordt niet zozeer beargumenteerd vanuit grondwettelijke bezwaren, maar met een potpourri van de gebruikelijke desinformatie over corona, inclusief bronnen die zouden moeten bewijzen dat corona onderdeel uitmaakt van een geheim complot. Het virus noemt de brief ‘niet gevaarlijker of dodelijker dan een stevige griep’, de PCR-testen zouden onbetrouwbaar zijn enzovoort. Een tweede pagina met bijlagen verwijst naar ‘The Great Reset’ – een slogan van het World Economic Forum die door complotdenkers geïnterpreteerd wordt als ‘het plan achter de pandemie’. Ook bevat de bronnenlijst een YouTubevideo waarin de Belgische arts John Schulpen spreekt over ‘de gevaren van de coronavaccins’ – dat filmpje werd ondertussen door YouTube offline gehaald wegens desinformatie. Er staat zelfs een link op naar een ‘patent van Microsoft’ over bioactiviteit, waarvan de band met de coronacrisis niet meteen duidelijk is.

Ook in Nederland richtte een coronasceptische huisarts zich eerder dit jaar in soorgelijke bewoordingen tot de politie: ‘Ik vraag u in de spiegel te kijken en u zelf af te vragen of u nog wel mee wilt werken aan geweld tegen de eigen bevolking.’ Een andere Nederlandse actiegroep richtte een ‘Buitenparlementaire Onderzoekscommissie 2020’ op, die aan getuigenonderzoek wil doen over de Nederlandse coronamaatregelen. Daarbij hoort ook een meldpunt voor zorgpersoneel, journalisten en politieagenten die ‘wantoestanden’ willen melden: ‘Wat doe je als agent wanneer grondrechten en vrijheden van burgers worden aangetast? Wanneer je mensen die geen mondkapje dragen moet aanhouden, regelmatig met harde hand (…)?’

Terwijl de politieke wereld het debat voert over de pandemiewet en de proportionaliteit van de coronamaatregelen, floreren op sociale media extremere kritieken en internetmemes aan het adres van politieagenten, die de vergelijking maken met dictatoriale regimes. Vaak zijn die aantijgingen over politieoptredens gebaseerd op misleidende beelden. Maar ook waargebeurde verhalen worden uitgebuit om de coronamaatregelen en het afdwingen daarvan te bekritiseren. Sommige groeperingen grijpen de situatie zelfs aan om politieagenten persoonlijk te bestoken met medische desinformatie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content