Stuurt België binnenkort afgewezen asielzoekers terug naar Afghanistan?

. © Getty Images
Kamiel Vermeylen

Na een stopzetting van enkele maanden, is het Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) van plan om opnieuw beslissingen te nemen over subsidiaire bescherming voor Afghanen die naar ons land kwamen. ‘Sinds de machtswissel is het risico op willekeurig geweld manifest afgenomen’, zegt topman Dirk Van den Bulck.

Door de terugtocht van de Verenigde Staten in augustus 2021 grepen de taliban tot verbazing van velen vliegensvlug de macht in Afghanistan. In hoofdstad Kaboel kwam het tot een grootschalige evacuatieactie. België spitste zich toe op Belgen en hun familieleden, kwetsbare profielen zoals mensenrechtenactivisten en Afghanen die er de Belgische troepen hebben geholpen.

De gespannen situatie en de evacuatieacties zorgden ervoor dat het aantal asielaanvragen toeneemt. In augustus dienden er in ons land 948 Afghaanse onderdanen een verzoek in, een pak meer dan de maanden voordien. Dat is geen puur Belgisch fenomeen: sinds augustus vormen Afghanen de grootste groep van mensen die een asielaanvraag in de Europese Unie indienen.

Opschorting

Ondanks de machtsovername in Afghanistan heeft het Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) de afgelopen maanden geprobeerd om na te gaan of Afghaanse verzoekers recht hebben op een vluchtelingenstatus. Dat statuut wordt toegekend aan iemand die in zijn of haar thuisland omwille van uiteenlopende redenen, zoals geloofsovertuiging of politieke voorkeur, persoonlijke vervolging riskeert.

Het is mogelijk dat Afghanen die de afgelopen maanden naar België zijn geëvacueerd geen internationale bescherming krijgen.

Dirk Van den Bulck (CGVS)

Normaal gesproken betekent een negatieve beslissing over de vluchtelingenstatus niet automatisch het einde van de asielprocedure.

Het CGVS onderzoekt doorgaans ook of iemand zijn of haar land heeft verlaten vanwege een meer algemene oorlogssituatie of het risico op ernstige schade. Wanneer het Commissariaat-Generaal oordeelt van wel, verleent het de verzoeker het statuut van subsidiaire bescherming.

Maar wegens de onoverzichtelijke en volatiele situatie, neemt het CGVS daar sinds midden augustus geen beslissingen meer over.

Binnenkort komt er een einde aan die opschorting. Begin februari wil het CGVS opnieuw beslissingen over subsidiaire bescherming voor Afghanen nemen. En daar zijn goede redenen voor, zeg topman Dirk Van den Bulck. ‘Sinds de machtswissel in het land is het risico op willekeurig geweld manifest afgenomen in vergelijking met de periode ervoor.’

Recente rapporten van de Verenigde Naties en het Europese Asielagentschap, waar het CGVS aan meewerkte, delen die analyse. Duitsland en Frankrijk gingen ons land al voor.

Omdat het erkenningspercentage voor Afghanen gemiddeld erg hoog ligt, ontvangt het merendeel wellicht een positief antwoord. ‘Maar dat zal niet voor iedereen het geval zijn’, zegt Van den Bulck. ‘Het is mogelijk dat Afghanen die de afgelopen maanden naar België zijn geëvacueerd geen internationale bescherming krijgen.’

Terugkeer

Vraag is of het zo’n vaart zal lopen. Sinds de taliban de plak zwaait, gaat de humanitaire situatie er zienderogen op achteruit. Buitenlandse investeringen zijn helemaal weggevallen, de inflatie is torenhoog, en de economie staat al over de rand van de afgrond. Door droogte en een gebrek aan noodhulp dreigen er voedseltekorten. De Verenigde Naties, die menen dat 98 procent van de Afghanen onvoldoende eten heeft, vragen 4,5 miljard euro om de omstandigheden beheersbaar te maken.

Van den Bulck is zich naar eigen zeggen goed bewust van de situatie. ‘De vraag is nu of de humanitaire situatie van die aard is dat de status van subsidiaire bescherming moet worden toegekend voor iedereen, voor bepaalde groepen of categorieën van personen of voor niemand. Ik ben eerstdaags van plan om daarover een beslissing te nemen.’

In ieder geval: wie binnenkort een vluchtelingenstatus noch subsidiaire bescherming zou krijgen, heeft ook geen verblijfsrecht meer in België. Wanneer de persoon in kwestie niet in een andere EU-lidstaat geregistreerd staat of reeds internationale bescherming geniet, moet die naar Afghanistan terugkeren. Dat kan op vrijwillige basis (al dan niet met ondersteuning van Fedasil) of met een gedwongen repatriëring via de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ).

En daar knelt het schoentje. Sinds de machtsovername van de taliban onderhoudt België geen diplomatieke betrekkingen met Afghanistan. Gedwongen terugkeer, die vóór de machtswissel wel plaatsvond, is daarom erg moeilijk.

Op het kabinet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) wil men niet vooruitlopen op hoe een eventuele terugkeer er kan uitzien, en verkiest men om de beslissing van Van den Bulck af te wachten. Daarnaast kijkt Mahdi naar het Europese niveau voor onderhandelingen met de taliban.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content